امپراتوری ترکمن‌ها مارقوش

تمدن تورکمنی مارقوش‎

ماروقش تورکمن صحرا – ناصر توسلی: مارقوش نام یک تمدن تورکمنی با پایتختی قونگور تپه در مرو یا مارگیانا، قدیمی ترین شهرستان شناخته شده در آسیای مرکزی، در بیش از ۴۰۰۰سال پیش، کنار سواحل رودخانه ی مرغاب و در اطراف صحرای قاراقوم ترکمنستان بوده. این تمدن بازمانده ای از تمدن تورکمنی آنو و منشأ تمدن سومریان در بین النهرین می باشد.

در ادامه تمدن « آنو »، تمدن‌های باشکوه باستانی جدیدی توسط تورکمن ها بوجود آمد که در آن علاوه بر دامداری و کشاورزی، زندگی شهری و اعتقادات دینی به ویژه معابد و عبادتگاه ها نقش مهمی را ایفا کردند.

بخشی از بازمانده تمدن « آنو » در سرزمین تورکمن در حدود ۴ تا ۶هزار سال پیش با نام « مارقوش» و « جیحون » در منطقه دلتای رود مرغاب و بخش دیگری پس از مهاجرت گسترده به بین النهرین با نام « سومریان » شناخته شد.

کشف ساختمان‌های بزرگ، معابد و عبادتگاه ها، در هر دو تمدن که وسعتی برابر با یکدیگر دارند، به عنوان دو مرکز نبض شهرهای باستانی نقش اساسی داشته اند.در این مکان آتشکده های زرتشتی و همچنین، محل تشریفات مذهبی دفن گاو را که از سنت‌های مربوط به کشاورزان باستانی منطقه می باشد کشف کردند.در این بناها نقش جانوران واقعی و گاهی افسانه ای است. اشیاء فلزی بیشتر شامل اشیاء زرین سیمی و مفرغی به شکل سوزن‌ها، ظرف ها، تبرهای بسیار زیبا و اشیاء سنگی به صورت مجسمه و شمعدان‌های ظریف دیده می‌شود.

دامداری و کشاورزی یکی از شغل های اصلی مردم در زمان تمدن مارقوش بوده اما شغل‌هایی مثل زرگری، سفالگری، آهنگری، آجر پزی و معماری در شهر مارگیانا، پایتخت تمدن مارقوش را نسبت به شهر ها و روستاهای دیگر آن متمایز کرده و آن را به صورت یک شهر تجاری نشان داده است.

آثار و بقایای برخی فعالیت های صنعتی چون سفال سازی، فلزگری و دیگر فعالیت های هنری همچون پیکره سازی و مجسمه سازی طی به شناخت چگونگی روند پیشرفت صنعت و هنر در این منطقه کمک می کند.آثار باستانی نشان می دهند در این دوره هنر موسیقی پیشرفت چشم گیری داشته است.

اکتشافات سایت باستان‌شناسی مارگیانا در نوع خود بی نظیر است. از جمله این اکتشافات می توان به زیور آلات نقره ای و جواهرات طلایی، سکه‌های بسیار نادر، سبدهای بافته شده، انواع کوزه و سفال، مصنوعاتی از جنس سرامیک، سنگ، ظروف برنزی با ظرفیت ۲۰۰ لیتری، گاری و ارابه‌های چهار چرخ، اسکلت یک کره اسب بصورت دست نخورده و مجسمه‌ی مربوط به یک عقاب که به احتمال زیاد توتم این تمدن بوده اشاره کرد.این یافته‌های باستان‌شناسی رشد تمدن، از جمله هنر و فرهنگ، تجارت و کشاورزی و پرورش اسب را در میان تورکمن‌های باستان نشان می‌دهند.

دین مردم در این دوره عموما الهه پرستی و همچنین شامان پرستی مبتنی بر تقدیس و احترام به آتش یعنی دین زرتشت بوده است. یاد آوری کنم محل تولد زرتشت که اصالت تورانی دارد در شهر خوارزم بوده است. طبق کشفیات باستان شناسی این تمدن حدود ۱۲۰۰ تا ۱۷۰۰ سال طول کشیده است.

در فیلم بازسازی شده شهر اور یا اوروک سومریان، زیگورات « عبادتخانه / مسجد »، به ترکمنی « ا-کورـ یا« ا- نیل »، به معنای « عبادتگاه بلندی » را خواهید دید که در تمدن مارقوش نابود شده؛ سومریان در این عبادتگاه ها خدایانی را با نام « آناهیتا / به معنای خدای آسمان »، « این آنا / اینا آنا / الهه باروری » و « دوموزی / الهه برکات» را می پرستیدند.
یاد آوری کنم که « آنا » به تورکمنی به معنای « خدا » می باشد. ما در ترکمنی « آنا گؤن / روز جمعه » ، « آنا سلطان / خدای سلاطین » و « آنا مراد / خدای آرزوها » داریم؛ « هات » به معنای آسمان می‌باشد.

این شهر تا دوره سلطنت ترکمن های اشکانی مسکونی بود.یاد آوری کنم اشکانیان نیز معابدی به نام « آناهیتا / خدای آسمان » را از خود به جای گذاشتند.