بازیهای بومی محلی / استان گلستان

 بازیهای بومی محلی / استان گلستان

بسیاری از بازی ،بازی های نمایشی وسنتی ایران نه تنها به لحاظ نام های شان، بلكه به خاطر عناصز اجتماعی ای كه در آن ها یافت می شود وشكل وهیبتی كه بر آن ها حاكم است ،دقیقا از جامعه تاثیر پذیرفته اند .فراموشی هریك از این بازی ها ،فراموش بخشی از گذشته وفرهنگ ما ودر نتیجه فراموشی ارزش ها وهنجار ها ی آن است چرا كه باری ها و ورزش های سنتی بخشی از آموزش وپرورش غیر رسمی هر جامعه ای است ونقش تربیتی فوق العاده ای در رشد شخصیت و فرهنگ پذیری افراد آن ایفا می كنند .بازی و ورزش های سنتی نوعی تمرین راه ورسم زندگی و هر جامعه ای راه ورسم زندگی است. برخی از این بازی ها بر خواسته از مراسم و تشریفات اجتماعی كار وتولید اقتصادی ، برخی دیگر برخاسته از جنگ و گریز با دشمنان و مبارزه با جانواران وحشی است وتعدادی نیز ریشه در آیین های جادویی وادیان است .2

انواع باز ی های سنتی :

1-لپر بازی یا خانه بازی:(3)

نوع بازی :دخترانه بصورت گروهی

مكان بازی : فضای باز حیاط منازل

زمان بازی : در ایام نوروز واوقات فراغت

شرح بازی:

لپر بازی  یك بازی دخترانه است وعمدتا بین سنین 7 الی 8 ساله وبه صورت 2تا 4نفره انجام می شود .بازیكنان ابتدا در مكان بازی مربع  هایی با استفاده از زغال ویا گچ مشخص می كنند كه تعداد مربع ها  شش یا هشت خانه ای است . ویك نیم دایره ای در خارج از خانه ششم یا هشتم ترسیم می كنندكه اصطلاحا به آن جهنم می نامند هریك از بازیكنان در حالیكه  تخته سنگی به ابعاد تقریبی كف دست در اختیار دارند كه در غرب استان به لپر می نامند با شمارش یك تا صد ویا تر خشك انداختن سنگ تر شده شروع كننده بازی شروع می شود  فرد بازی كن سنگ لپر را در اولین خانه بازی قرار می دهد ولی لی كنان از داخل هریك خانه های ترسیم شده بدون اینكه پایش روی خط هریك از خانه قرار گیرد از داخل هریك از خانه ها عبور می كند واز روی خانه جهنم سنگ لپر به خارج از جهنم عبور می دهد بدون اینكه از داخل ان عبور كند به صورت لی لی كنان می پرد بدین ترتیب بازی ادامه پیدا می كند بدون هیچ گونه لغزش وخطایی تمامی خانه های بازی تصاحب می كند در صورت خطا وقرار گرفتن پای بازی كن روی خط هریك از خانه ها بازی به فرد دیگر واگذار می شود .اگر بازیكن بدون لغزش وخطا تمامی خانه ها از خودش بكند در آخرین مرحله از بازی با چشمان بسته  از خانه به خانه عبور می دهد( كه در این مرحله  حركت بصورت لی لی كنان انجام نمی شود )بعد از پایان بازی فرد بازی كن خانه ی را در اختیار می گیرد كه بازی كنان بعدی حق عبور از ان را ندارند كه می بایست به صورت لی لی كنان از روی خانه فرد مذكور بپرند ولی فرد صاحب خانه در خانه خود می تواند استراحت كند .سپس از روی دیگر خانه ها به صورت لی لی كنان بازی را ادامه می دهد فردی خانه ای برای خود انتخاب می كند سعی می كند در جای حساس انتخاب كند كه بازی كنان بعدی به سختی بتوانند از روی آن بپرد و فرد دیگری كه همانند بازیكن قبلی برنده خانه شده پس از طی مراحل شروع كننده بازی، سعی می كند در كنار فرد اول بازی كن خانه ی برای خود انتخاب كند تا در دوره های بعدی بازی براحتی ادامه بازی دهد.بدین ترتیب بازی ادامه پیدا می كند تا اینكه فردی از  از بازی كنان   كه  خانه بیشتری تصاحب كند آن فرد برنده بازی منصوب می گردد كه از بازی كنان  خانه برای خود انتخاب نكردند ویا تعداد خانه ها نسبت به فرد برنده بازی  كمتر است سواری می گیرد .

 

2-لنگه بازی :(4)

نوع بازی :سرگرمی

مكان بازی  : پسرانه

زمان بازی : فضای باز بهار وتابستان

شرح بازی:

نام اصلی این بازی در استراباد ودر شهر گرگان فعلی لنگه بازی 2((langehاست ودر غرب استان علی الخصوص در مناطق ییلاقی با نام پاره بازی(pare) می شناسند .دلیل نام گذاری این بازی با استفاده تكه پوست چرمی ویا تكه چمن كنده شده به اندازه تقریبی كف دست می باشد.

این بازی یك بازی پسرانه عمدتا در ایام تابستان وبهار وبخصوص در ایام نوروز انجام می شد.بازی فوق دو الی چهار نفره بوده وشروع كننده بازی یا به صورت تر خشك انداختن (سنگی كه یك طرف ان را با آب دهان خیس می كردند ویا با پرتاب سكه پولی شیر یا خط تعیین می شد.نحوه اجرای بازی قبل از شروع بازی یا به صورت ضربات تند بدون اینكه پای فرد بازیكن به زمین زده شود یا هر باری كه به لنگه ضربه می زند می تواند پای خودش را روی زمین قرار دهد با تعداد شمارش از قبل تعیین شده كه عمدتا از یك تا صد بوده بازی ادامه پیدا می كرد هر كسی كه توانست بدون خطا با شرایط اعلام شده بازی ادامه دهد وبه عدد تعیین شده برسد آن فرد برنده بازی است كه فرد یا افراد بازنده به ان فرد برنده شده سواری می دادند بازی در هنگام اجرای به 3 روش با تكنیك خاص انجام می شد آن هم بستگی به مهارت فرد داشته كه عبارت از :1 –ضربه زدن لنگه با بغل پا 2-ضربه زدن با انگشتان پا 3-ضربه زدن با استفاده از پشت غوزك پا البته هر چند عددی شمارش می شد یك یا دو بار بر پشت پا زده می شد.

3-وسط بازی :

نوع بازی :دخترانه وگروهی

مكان بازی : فضای باز

زمان بازی :بهار وتابستان

شرح بازی:

این بازی عمدتا بین دختران انجام می شد وگاها نیز در بین پسران در سنین 6الی 8 ساله هدف از اجرای این بازی جهت تقویت نیروی محركه وتحریك دید بازیكن كه به صورت گروه 4 ال 6 نفره انجام می شد.بازی با یار كشی شروع می شود بدین ترتیب 2 استاد بازی هریك از افراد را به عنوان عضو گرو بازی فرا می خوانند وبا شیر وخط كردن شروع كننده بازی تعیین می شود بدین ترتیب گروهی كه قرعه بنام انها  افتاد  در بیرون  ازمكانی به شكل مستطیل (مته) قرار می گیرد وگروه بعدی در داخل مستطیل قرار می گیرد افراد گروه خارج از  مستطیل سعی می كنند كه داخل  ( مته )یا همان مستطیل شوند وگروه مقابل سعی می كند با در دست داشتن توپ هریك از افراد ی كه سعی دارند كه وارد  مته شوند را نشانه بگیرند با ضربه زدن هریك افراد بیرون از  مته ان فرد از بازی خارج می شود تعداد افرادی كه از دور خارج شوند گروه رقیب برنده بازی می شوند وجایشان با گروه مقابل عوض می شودگروهی كه بیشترین افراد را از دور خارج كرد دور خط یا همان خارج از مته قرار می گیرد  بدین ترتیب بازی ادامه پیدا می كند . 

4-گردو بازی (جزء بازی ):

نوع بازی : پسرانه وبه صورت گروهی كه به سه روش انجام می شد

زمان بازی :تابستان وایام نوروز

مكان بازی : فضای باز

شرح بازی:

این بازی به صورت گروهی وپسرانه است ودر فضای باز انجام می شود هریك از بازیكنان بر اساس قرار قبلی در حالیكه تعدادی گردو در دست دارند با قرار دادن دو یا سه عدد گردو روی هم یعنی به تعداد افراد بازی كن گردو در كنار هم قرار می دهند لازم به ذكر است هریك از بازیكنان یك عد د گردوبزرگتر از گردوهای چیده شده در میدان بازی كه اصطلا حا به آن شقه (shage)می نامند جهت ضربه زدن به گردو های چیده شده در دست دارند شروع كننده بازی كه در فاصله 4 الی 5 متری مكان قرار گرفتن گردو ها ایستاده است با شیر خط كردن تعیین گردیده بازی  را با نشانه گرفتن با شقه ای كه در دست دارد شروع می كنند اگر توا نست  گردو ها را با ضربه زدن ازداخل دایره ای  كه گردو ها چیده شده خارج كند تمامی گردو ها را تصاحب می كند یعنی برنده تمامی گردو ها می شود و افراد بازیكن مجددا گردو خودشان را داخل مكان بازی می چینند در این مرحله برنده بازی علاوه بر گردوی كه همراه با  دیگر بازی كنان داخل میدان بازی قرار می داد  یك جفت بیشتر از دیگر بازیكنان در متهmath))مكان بازی می چیند در این مرحله نیز برنده بازی ،آغاز كننده بازی است در هر مرحله از بازی تعداد ی از گردوها در مكان بازی باقی می ماند ونفرات بعدی بترتیب بازی را ادامه می دهند. بازیكنان بخاطر هیجان بخشیدن بازی در هر دوره از بازی سعی می كنند تعد اد جفت های گردو را بیشتر كنند بدین ترتیب بازی ادامه پیدا می كند.در پایان بازی هریك از بازیكنانی كه بیشترین گردو را بدست آورندآن فرد  برنده بازی است .

5-كشتی باشال:

نوع بازی : جوانان ونوجوانان

زمان بازی : در جشن ها واوقات فراغت سال

مكان بازی :در میدان و فضای باز

شرح بازی:

پهلوان در حالی كه شالی دور كمر بسته  به میدان كشتی آمده وبا انجام حركات ویژه ای ، مبارز می طلبد در صورت وجود داوطلب كشتی انجام می شود در غیر این صورت داور بازی كشتی گیری كه از قبل جهت شركت در مسابقه كشتی اعلام آمادگی كرده بود بازی توسط پیشكسوتان كشتی به عنوان داورآغاز می شود  ( واز قبل جوایز بازی كه عمدتا یك راس گوسفند و یا گاو از طرف خانواده داماد در نظر گرفته می شد در اختیار داوران كشتی قرار می گرفت )بدین تریب كشتی آغاز می شد هركسی برنده كشتی می شد دست كشتی گیر توسط داور بازی بالا می رفت وتماشاچیان هلهله كنان كشتی گیر برنده را تشویق می كردند وداور با حضور خانواده داماد هدایا را به كشتی گیر پیروز اهدا ء می كرد .این ورزش ازجمله ورزش های پسندیده ای بوده است كه در كلیه جشن ها وعلی الخصوص مراسم عروسی كه در بعد ظهری، روزی كه داماد را از حمام به خانه می آوردند ویا عروس را به خانه داماد می بردند در میدان ده با حضور   پهلوانان وكشتی گیران نامی و ..انجام می شد .  

6-هفت سنگ:

نوع بازی : سرگرمی ودخترانه

زمان بازی : در فصل بهار وتابستان

مكان بازی : فضای باز 

رایج ترین بازی های دخترانه در اقصی نقاط استان بویژه شمال كشور بازی هفت سنگ بوده این بازی با عث تقویت قدرت وتحریك وتمركز بالای بازیكنان می شود.

شرح بازی:

این بازی با دو گروه 7 الی 8نفره یا بیشتر انجام می شود كه هرگروه یكی از بازی كنان را به عنوان اوستا سردسته انتخاب می كند اوستا ها هفت سنگ را در وسط میدان روی هم می چینند وافراد دو گرو با فاصله مساوی از وسط میدان در دو طرف سنگ ها صف می كشند اوست نیز با تر خشك كردن ، توپ را در اختیار یك گروه قرار می دهد فرد ماهر تر توپ را به طرف سنگها نشانه می گیرد  اگر به سنگ ها اصابت نكرد یك نفر از گروه مقابل با توب به طرف سنگها نشانه می رود هرگاه توپ به سنگها اصابت كند وان را به زمین بریزد اعضای گروه پرتاب كننده ی توپ به طرف محوطه در وسط میدان می گریزد .اعضای تیم مقابل كه توپرا در اختیار می گیرند به هم پاس كاری می كنند وافراد گروه فراری را با توپ میزنند هر بازیكنی كه توپ به او اصابت كنداز دور خارج می شود اعضای گروی فراری باید سعی كنند كه در حال فرار ،سنگهای ریخته شده را روی هم بچینند تا بتوانندقبل از آن كه همه ی اعضای آن ها را از دور خارج گردند سنگ ها را روی هم چیده شود ویك امتیاز كسب كند هفت امتیاز ،گروه را برنده می كند از این رو آن هایی كه جلوی بازیكنی كه در حال چیدن سنگهااست قرار می گیرند خود را سپر یلا می سازند اگر یكی از افراد گروه فراری به وسیله ی توپ ضربه خورد واز دور خارج گردید اگر گروهی قبل از ان كه سنگها را روی هم بچینند اعضای ان گرو از دور خارج گردند بازنده این دور بازی محسوب می شوند وتوپ در اختیار گروه دیگر قرار می گیرد وبازی از نو آغاز می شود افراد گروه بازنده موظفند كه هركدام از افراد گروه برنده به پشت گیرد وبه اصطلاح كولی یا سواری دهد.

 7-پول بازی:(ُسکه بازی)

نوع بازی : سرگرمی وپسرانه

زمان بازی : بهار وتابستان

مكان بازی : فضای باز

شرح بازی:

این بازی متداول ترین بازی بین پسران 7الی 10 ساله بوده است كه بصورت 2 الی 3 نفره یا بیشتر انجام می شود .كه با تعدادی عدد سكه كه هریك از بازیكنان در اختیار دارند انجام می شود هریك از بازیكنان طبق قرار داد قبلی مثلا 2الی 3 سكه 5ریالی به تعداد بازیكنان سكه ها را روی هم در داخل خط دایره ای شكل می چینند ودر فاصله 4الی 5متری با استفاده از یك عدد گردو ویا سكه بزرگتر از سكه كه در محل بازی كاشته شده نشانه می گیرند اگر هریك از بازیكنان توانستند سكه های چیده شده را از داخل دایره ای كاشته شده در هم بریزند واز دایره زمین خارج كنند برنده سكه ها می شوند واگر چنانچه تعدادی از سكه های ریخته شده از دایره خارج نشده باشد مجددا سكه را روی هم می چینند وبازی مجددا از سوی نفرات  شروع ونفر برنده نفر آخر گروه قرار می گیرد بدین تریب بازی ادامه پیدا می كنند در پایان هر یك از بازیكنانی كه بیشترین سكه را بدست اورد برنده بازی است.

 8-كالنگ بازی :kalang)(5)

نوع بازی :پسرانه  وگروهی

زمان بازی :اوقات فراغت علی الخصوص درفصل پاییز وبهار

مكان بازی : فضای باز

شرح بازی :

این بازی یك بازی پسرانه است كه بصورت گروهی ودر یك فضای باز وزمین كاملا نرم ومرطوب كه بتوانند كالنگ را براحتی به زمین فرو كنند  انجام می شود بادر اختیار داشتن ، 4الی 6 عدد چوب به اندازه تقریبی 50سانتیمتری نوك تیزوبه قطر كلفتر از  انگشت شست دست  ،بازی كنان در حالی كه تعدادی چوب، در دست دارند یك نفر از آنها بطور داوطلبانه اولین كالنگ(چوب) خود را بر زمین بازی می كارد ونفرات بعدی بتر تیب كالنگ خودشان را در كنار كالنگ افراد می كوبند در هر مرحله كه افراد توانستند با كالنگ خود گالنك افراد مقابل را بیندازند وكالنگ ها ی  به زمین افتاده  متعلق به فرد، می گردد .بدین ترتیب بازی ادامه پیدا می كند تااینكه هریك از بازیكنانی كه بیشترین كا لنگی را در اختیار بگیرد برنده بازی محسوب می گردد.

9-كلاغ پر:

نوع بازی : پسرانه وگروهی

زمان بازی : جشنها واوقات فراغت

مكان بازی:عمدتا در فضای بسته منازل

شرح بازی :

بازیكنان بصورت دایره وار كنار هم می شینند واز بین خود یك نفر را بعنوان اوستا بازی با شمارش یك تا صد انتخاب می كنند اوستا بازی انگشت سبابه خود را در وسط بازی با نام بردن نام یكی از پرندگان بازی را شروع می كند وافراد بازیكن باید بلا فاصله همانند اوستا انگشت خودشان را با بالا بردن وسپس در كنار انگشت اوستا قرار دهند ودر مراحل بعدی نیزاوستا  همانند مراحل قبل بازی ،با نام پرنده ادامه پیدا می كنند تا اینكه  اوستادر لابلای مراحل بازی  نام اشیاء را می برد اگر چناچه افراد با شنیده نام اشیاءدستانشان را بالا بردند آن فرد یا افرا د بازنده بازی محسوب می گردند وفرد بازنده می بایست بر پشت بنشیند و اوستا نیز در حالیكه با كف دست بر  پشت فرد بازنده  میزند واشعاری را بادر بیت  فوق می خواند :

تب ، تب خمیر شیشه بر زمین            دست كی بالا   

كه در این هنگام  یكی ازاین بازیكنان بر پشت فرد بازنده می كوبد فرد بازنده، در حالیكه چشمان خودرا بسته وبرپشت خوابیده باید نام آن فرد ی كه  بر پشت او كوبیده را ببرد درصورت صحیح گفتن نام آن فرد بازنده جای اوستا را می گیرد وبازی مجددا همانند قبل شروع می شود.در غیر اینصورت آنقدر فرد بازنده باید بر پشت بخوابد وافراد یكایك بر پشت آن فرد بزنند، تا اینكه یكی از افراد دلشان برحم آید بنوعی اسم خودش را یا توسط فرد دیگر بازگو نماید. (لو دهد) تا ان فرد بایستد .

 10-چولنگ سواری :(6) چوپا

نوع بازی: گروهی پسرانه

زمان بازی : ایام زمستان وبهار

مكان بازی :كوچه ومیدان های روستا 

شرح بازی :

چولنگ دو عددچوبی است به ارتفاع قد بازی كن كه در فاصله نیم متری زمین  دارای شاخكی كف پا بازی كن در قرار میگیرد .

شیوه بازی :این بازی عمدتا در روزهای برفی وكوچه های گلی ویا توسط بچه هایی كه كفش های انها بر اثر پارگی اب می داد بچه ها در حالیكه سوار بر شاخك چوب می شدند با دستها قسمت بالای چوب  را می چسبیدندوسپس چهت سوار شدن بر چولنگ بر روی ارتفاعات ویا دیواره خانه ویا سكوی خانه می رفتند وسپس بر روی چولنگ می ایستادند در هنگام ایستادن همزمان باید حركت می كردند بچه بصورت گروهی یا دو به دو مسافتی را حركت می كردن هر كسی مهرت بیشتری می داشت مسافت بیشتری را طی می كرد آن فردی كه بیشترین مسافت را طی می كرد برنده بازی می بود در طول مسیر تعدادی لز بجه ها بدلیل تجربه كم نقش بر زمین می شدند كه موجب خنده وشادی سایرین می شد كه ان فرد از دور بازی خارج می شد بازی روش های متعددی داشت از جمله ایستادن روی یك چولنگ ویا بازكردن دو چولنگ از همدیگر یا به سمت عقب حركت كردن از جمله حركات نمایشی بوده كه افراد بازیكن را به شور شعف وا می داشت .

 

11- گوشه بازی :

نوع بازی :سرگرمی

زمان بازی :اوقات فراغت علی الخصوص  فصل بهار

مكان بازی :فضای باز

شرح بازی:

بازیكنان مكان بازی را به چهار قسمت تقسیم نموده وسپس به واسطه قرعه كشی (شیر وخط)فردی را كه در وسط بازی قرار بگیر د را مشخص می كردند ونفرات دیگر در چهار طرف میدان بازی می ایستند ودر حین بازی افراد جاهایشان را با یكدیگر تعویض می كنند وهر كدام به سویی می روند بدین معنی كه گوشه های خود را رها می كنند .گوشه ای كه روی آن كسی قرار نگرفته است وخالی شده آماده این است كه فردی كه در وسط ایستاده است فورا”آنجا را تصاحب نماید در صورت تصاحب قرار گرفتن فرد در یكی از گوشه های بازیكنان  ان گوشه متعلق  به ان فرد می شود وفردی كه گوشه بازی  خود را از دست داده ، در وسط بازی قرار می گیرد ومنتظر جابجایی افراد در حین بازی می شود تا بتواند در هنگام خروج افراد خود را در جای فردخارج شده از گوشه زمین  قرار دهد كه بدین ترتیب بازی ادامه پیدا می كند.

 

12-سنگ چران :  (7)

نوع بازی :سرگرمی وپسرانه

زمان بازی : اوقات فراغت

مكان بازی :فضای باز

شرح بازی:

بازیكنان جهت تعیین نوبت بازی تمامی بازیكنان در حالیكه مشتی از سنگ قلوه  ریز( تعداد 5عدد) به هوا ریخته وهركسی كه توانسته ستگ قلوه  ریخته شده بیشتری  را با پشت دست خود قرار دهد آن فرد شروع كننده بازی است بدین ترتیب نفر اول بازی را سنگ های خود را به هوامی ریزد وبا كف دست تعدادی از سنگ ها را از روی هوا در اختیار می گیرد ودر مرحله بعدی سنگ های خود را بصورت چهار تا ، چهارتایی  كنار هم می چیند یكی از این سنگها را بغیر از سنگهای چهار تایی  به هوا پرتاب می كنند وهمزمان به نوبت سنگ های چهار تایی كرده بدون خطا ولغزش در اختیار می گیرد وسپس سنگها را در میدان بازی می ریزد همانند قبلی یك عدد سنگ را به هوا می اندازد در این مرحله بایستی تمامی سنگها را در یك مرحله از روی زمین جمع كندودر صورت موفقیت مرحله سوم بازی شروع می شود یعنی در این مرحله بازیكن تمامی سنگها را یك جا روی زمین می ریزد وسعی می كند فاصله سنگها رعایت شود تا درهنگام حركت هر یك از سنگها به یكدیگر نخورند كه این امر باعث باخت فرد بازیكن  می شود بدین تریب فرد بازیكن در حالیكه سنگها را روی زمین پهن كرده دست راست خود را بصورت پل در آورده وبا دست دیگر سعی می كند در با یك ضربه سنگها را بصورت دانه ، دانه از زیر پل دست خارج كند در هنگام عبور دادن باید سعی كند  هریك از سنگها به سنگ دیگر اصابت كند در غیر اینصورت فرد بازیكن از دور بازی در این مرحله خارج می شود وبازی به فرد دیگر واگزار می گردد.بدین ترتیب بازی ادامه پیدا می كند تا اینكه به تعدادعدد دوره بازی كه از قبل تعیین كرده بودند برسند هر فردی زودتر با طی مراحل  بازی به تعداد عدد بازی رسیده باشد آن فرد برنده بازی ودیگر بازیكنان به بازی خود ادامه می دهند .تا نفرات بعدی برنده بازی مشخص شود. 

13-طناب كشی:

نوع بازی :پسرانه  وگروهی

زمان بازی :بهار وتابستان

محل بازی : فضای باز

شرح بازی:

بازیكنان در حالیكه در به دوگروه5 الی 6نفره تقسیم شده اند، با در اختیارگرفتن طنابی به طول تقریبی 20متر در میدان بازی پشت خطی توسط كه توسط داور بازی مشخص شده در دو طرف خط بصورت طولی پشت سرهم  می ایستند وبا صوت داور بازیكنان دو گروه  درحالیكه طناب بازی را در دست دارند شروع به كشیدن طناب می كنند و سعی می كنند گروه مقابل را از روی خط بطرف خودشان بكشند ،هر یك گروه ،گروه مقابل را ویا حتی طناب گره شده كه مماس با خط روی زمین را عبور دهند  آن گروه برنده بازی منصوب می گردند بدین ترتیب گروه برنده بازی با گروه بعدی بازی، كه در خارج از میدان بازی قرار دارد بازی را ادامه می دهند .  

14- درنه بازی :(8)

نوع بازی:جوانان

زمان بازی :جشنها

مكان بازی :در فضای بسته  

این بازی مخصوص شبهای عروسی وجشن ها است اجرای آن بعداز صرف شام در منزل داماد انجام می شود وسر انجام با كشتن گوسفند وكباب خوری ختم می شود.

شرح بازی:

این بازی در منزل داماد در شب حنابندان بعد از صرف شام بین جوانان  متداول بوده كه ،فردی  پیشنهاد دهنده بازی شروع كننده بازی است در حالیكه یك عددكشكك گوسفند كه به آن قاب ویا یك عدد  كبریت  در دست دارد افراد را بصورت دایره وار ئور هم می نشینند شروع كننده بازی با استفاده از قاب ویا كبریت كه یك طرف قاب ویا كبریت را شاه وطرف دیگر آن را وزیر نام گذاری می نمایند. دو طرف كبریت را كه پهن تر است ،دزد وعاشق نام می نهند . به ترتیب قاب را می اندازند به مجرد این كه قاب بطرف شاه افتاد فرد قاب انداز شاهی تعیین می گردد ،سپس انداختن قاب توسط افراد ادامه پیدا می كنند تااینكه وزیر بازی نیز تعیین شود ،وزیر درنه را در دست می گیرد وشاه نیز با گذاشتن كلاه یا با بستن شال یا هر پارچه ای برسر وگذاشتن سبیل مصنوعی و وزیر به اتفاق هیات وزیران در كنار شاه برروی دوصندلی ویا دو متكا وحاضرین نیز سعی می كنند هیچ عمل غیر عادی وخارج از نزاكت ، در جلسه انجام ندهند مثلا ” سرفه و خنده بی مورد ویا پاهایشان را دراز نكنند ف در این حالت افرادی نیز در صدد شكلك وادا اصول در اوردن سعی می كنند شاه را بخندانند بعد از تعیین شاه ووزیر، شاه از وزیر از اوضاع كشور می پرسد و وزیر گزارش كار اوضاع مملكت را می دهد آنگاه شاه دستور می دهد تا افراد، قاب را به نوبت بالا بیندازند . اگر كسی كه قاب را بالا انداخته وقاب او دزد را نشان دهد ،وزیر به شاه عرض می كند كه قبله عالم ،دزد پیدا شد در این لحظه همه حاضرین در جلسه سكوت می كنند ومنتظر می مانند كه شاه چه تصمیمی برای دزد می گیرد شاه انواع دستور را می دهد وبازپرسی شروع می شود كه چه دزدیده است ؟دزد پاسخ  می دهد وشاه اورا جریمه نقدی می كند وسپس می گوید برو خارج از منزل با صدای بلند بگو آی من دزدم ودر مرحله بعدی دزد را جریمه نقدی می كنند ودزد را به داماد حاضر درجلسه می شناسند اگر دزد از آشنایان داماد وعروس باشد مبلغ جریمه دزد بیشتر می گردد ویا به كف دست دزد با درنه به تعدادمعینی كه از سوی شاه تعیین شده می زنند ،وسپس افرادحاضر  قاب را مجددا می اندازند تا اینكه فرد عاشق تعیین شود وآنگاه شاه از فرد عاشق می پرسد؟ عاشق چه شده ایی عاشق باید طوری در مقابل شاه بنشیند كه شاه بتواند روی آن بنشیند بدین ترتیب بازی ادامه پیدا می كند اگر چنانچه در هنگام قاب انداختن جهت قاب شاه ویا وزیر را نشان دهد تغییر تحول شاه و وزیر نیز انجام می شود .بدین ترتیب تا پاسی از شب بازی ادامه پیدا می كند وسپس از پول های بدست آمده گوسفندی ویا گوشت خریداری می كنند وبا خوردن كباب ،بازی به پایان می رسد.

 

15- كفتل زنی:(9)

نوع بازی پسرانه وگروهی

زمان بازی :فصل پاییز  وبهار

مكان  بازی :فضای باز جایی كه درخت گردو قرار دارد  

شرح بازی :

هریك از بازیكنان در حالیكه چوبی به قطر ساق دست وبطول حدود یكمتری در دست دارند در پای درخت گردو جمع می شوند .وگردوهای روی درخت را از ارتفاع زمین نشانه می گیرند بدین ترتیب هریك از افراد با پرت كردن چوب خود  گردو ها را نشانه گرفته  هر فردی كه با نشانه دقیق توانست گردو بیشتری را  از روی درخت به زمین بیندازد آن فرد برنده،بازی است معمولا این بازی بعد از  چیدن گردو های مزارع ،كه توسط كشاورزان اقدام می گردد هر شخصی توانست با نشانه گیری دقیق تعدادگردو بیشتری را جمع آوری نماید آن فرد برنده بازی است.

16- قایم موشك بازی :

نوع بازی :پسرانه ودخترانه                             

زمان بازی :بهار وتابستان

مكان بازی :فضای باز

شرح بازی:

بازیكنان با شمارش 10تا 100فردی كه می بایست در میدان بازی چشمنان خودش را ببندد ودیگر بازیكنان خودشان دور از چشمان آن فرد پنهان شوند را تعیین می كنند افراد نیز بلا فاصله خودشان را در جاهای مخفی پنهان می كنند  فردی كه چشمنان خودش را بسته است با شمارش یك تا صد چشمانش را باز می كند وبه جستجوی افراد می پردازد قبل از شروع بازی قرار می گذارند اگر از دور،هر یك از  افرا د دیده شد آن فرد بایستی از دور بازی خارج شود یا اینكه فرد بایستی به هرطریق ممكن قبل از رسیدن به میدان بازی با دست فرد خارج از میدان بازی را دستگیر نماید كه بدین تریب جای بازیكن دستگیر شده با فرد میدان بازی  عوض می شود ودر بعضی از مناطق استان ازجمله مناطق ییلاقی كردكوی با دستگیر شدن فرد ،فرد بازنده به فرد برنده از مكان دستگیر شده تا میدان  بازی  كولی (سواری )دهد ، بدین ترتیب بازی ادامه پیدا می كند . 

17- تیله بازی :تك بازی

نوع بازی :پسرانه یك گروه 2الی 3نفره

زمان بازی :بهار وتابستان  

مكان بازی : فضای باز كه به شیوه خطی وخانه ای اجراء می شود .

شرح بازی:

روش بازی خطی:

در ابتدا بازیكنان خط مدور دایره ای شكل به شعاع یك متر بر روی زمین ترسیم می كنند وخطی صافی بر روی دایر ه ای می كشند ودایره را به دو قسمت تقسیم می نمایند وهریك از تیله ها را روی خط ترسیم شده قرار می دهند وبا فاصله معینی وتوافقی از تیله ها فاصله می گیرند وبا استفاده از یك تیله بزرگتر به واسطه ضربه انگشت یك دست وانگشت شصت دست دیگر به تیله های داخل زمین نشانه می گیرند در صورت برخورد تیله شلیك شده به تیله های داخل زمین تمامی تیله های خارج شده از دایره زمین متعلق به آن فرد می شود ومجددا فرد آغاز كننده كسی است كه  تیله آن  دور تر از دیگر افراد بازیكن باشد وفرد آغاز كننده بایستی از همان محل قرار گیری تیله خود به تیله های داخل میدان بازی نشانه  گیرد بدین ترتیب فردی  كه بیشترین تیله را بدست آورد برنده بازی است .

روش خانه ای :

تعدادبازیكنان بیشتر از 2نفرند كه به تعداد 4 عدد چاله كوچك به طول یك متر  در میدان بازی حفر می كنندكه به هریك از گودا ل ها خانه می نامند  ودر فاصله یك ونیم متری خانه اول خط مستقیمی می كشند كه به آن ایستگاه بازی می نامند وسپس به واسطه قرعه كشی نفر اول شروع كننده بازی را تعیین می كنند فرد ویا گروه 2نفره مشخص می شوندسپس یك گروه تیله های خود را لب گودال 1و3قرار می دهد وگروه دیگر از ایستگاه بازی سعی می كند تیله های كاشته شده را بزند بدین ترتیب كه با یك بار انداختن تیله به سمت خانه ها ، تیله ها را به داخل خانه بفرستد ومی تواند مجددا ” تیله رقیب را نشانه روی كند ، در این بازی هر خانه برای فردی است وهر گروه می بایستی در هر سری از بازی 2 خانه را بگیرد در غیر این صورت به ازای هر خانه امتیازی به رقیب خواهد داد ،ودر صورت رسیدن امتیاز یكی از گروهای بازی به اتمام می رسد وفرد ویا گروهی كه تیله بیشتری دریافت نماید  آن فرد ویا گروه برنده بازی است. 

18- چو توپ بازی:(10)

نوع بازی : پسرانه  وگروهی

زمان بازی :بهار وتابستان

مكان بازی : فضای باز

شرح  بازی :

ابتدا خطی بطول 5متر در میدان بازی ایجاد می كنند وبا استفاده از  توپی را كه در اختیار دارند  ،توسط یكی از بازیكنان به هوا پرتاب می شود فردی كهدر كنار او در حالیكه  چوب در دست داردبا تمام قدرت توپ كه در هوا پرتاب می كند  می زند  وسپس فردی كه ضربه زننده توپ می باشد موظف است فاصله طی شده توپ را حدودا “بطول بیش از 20متر از میدان بازی فاصله گرفته  وبه مكانی كه در آنجا توپ پرتاب شده بود رفت وبرگشت نماید در این هنگام فردی كه توپ را دراختیار گرفته سعی می كند فردی كه  در حال دویدن است را با توپ خود نشانه بگیرد اگر چنانچه توانست به فرد رقیب خود ضربه بزند فرد زننده توب ،از  یك امتیاز برخوردار می گردددر غیر اینصورت جای آن دو نفر عوض می شوددر صورتیكه گروه مقابل كه  دورتر از میدان بازی هستند و توپ رادر هوا بگیرد وقبل از رسیدن به او بكوبد یك امتیاز مثبت برای تیم مقابل در نظر گرفته می شود وآن فرد از دور بازی خارج می شود بازی تا زمانی ادامه پیدا می كند كه تمامی بازیكنان یك تیم از دور بازی خارج شوند .گروهی كه بیشترین افراد آن در بازی باقی بمانند آن گروه برنده بازی منصوب می گردد.  

19- مرغانه جنگی:(11)

نوع بازی : پسرانه وبصورت یك گروه 2الی 5نفره  

زمان بازی : بهار وتابستان  

مكان بازی : فضای باز وبسته عمدتا در منازل

شرح بازی :

بدین ترتیب هریك از بازیكنان در حالیكه تخم مرغی درمشت دستان خود دارند ، روبروی همدیگر می نشیند  بطوری كه ،كه قسمت بالای تخم مرغ آنها نمایان شود فردی كه از قبل شروع كننده بازی است طوری با نوك تخم مرغ خود بر نوك تخم مرغ رقیب خود ضربه می زند تا تخم مرغ هركدام از آنها  ترك برداشته شود ، فرد بازنده موظف (یعنی فردی كه تخم مرغ او ترك برداشته است )یك عدد  تخم مرغ به فردی است كه تخم مرغ آن سالم مانده بدهد بدین ترتیب بازی ادامه پیدا می كند در پایان فردی كه بیشترین تخم مرغ بدست آورند برنده بازی می باشد ، تخم مرغ های بازیكنان عمدتا رنگ شده است كه بچه در دید بازدید در ایام عید نوروز از خانواده ها هدیه می گیرند  .

20- سكه وجبی  (12)

نوع بازی :پسرانه وگروهی

زمان بازی :بهار وتابستان

مكان  اجرای : فضای باز (تقریبا در تمامی سطح استان با نام های متفاوت )

شرح بازی :

سكه بازی ویا پول بازی 2نفر یا بیشتر در یك فضای باز در حالیكه هریك از بازیكنان تعدادی سكه دردست دارند ابتدا یك نفر از آنها از قبل با قید قرعه شمرش ویا شیر وخط مشخص شده سكه خود را در هر جهتی در نظر دارد پرتاب می كند سپس هریك از افراد با زكاوت خودشان بلافاصله سكه خودشان را در مكانی كه فرد بازیكن اول پرتاب كرده می اندازند بطوریكه فاصله هریك از سكه به اندازه یك وجب یا كمتر قرار بگیرد سكه نفر اول متعلق فرد دومی می گردد ودر مرحله بعدی فرد برنده بازی در حالیكه سكه رقیب خودش را بر می دارد شروع كننده بازی می باشد ونفرات بعدی به همان ترتیب قبلی بازی را ادامه می دهند در صورتیكه فاصله دو سكه بیشتر از یك وجب شد ادامه بازی توسط دیگر بازیكنان ادامه پیدا می كنند بدین ترتیب فردی كه بیشترین سكه را تصاحب نماید برنده بازی است وفرد بازنده به تعداد سكه باخت داده موظف است فرد یا افراد یرنده را سواری دهد  .

 ۲1- كبدی ،كبدی:

نوع بازی پسرانه  وبصورت گروهی

زمان بازی :بهار وتابستان

مكان بازی: فضای باز

روش بازی:

ابتدا بازیكنان به دوگروه چند نفره تقسیم می شوند وسپس یك خط صاف ومستقیم در وسط میدان بازی می كشند هر تیم یك خط صاف دیگر در سمت میدان بازی خود می كشند . افراد بازیكن پشت خطها قرار می گیرند از هر تیم در هر نوبت یك نفر به سمت تیم حریف حمله می كنند ،او پیوسته بدون اینكه نفس او قطع شود با گفتن زو یا كبدی، كبدی وبتواند یكی از بازیكنان حریف دست بزند واز خط وسط عبور دهد وبه بطرف میدان خودش برسد در این هنگام اگر نفس او قطع شدونتوانست به صورت پیوسته كلمه كبدی را را بازگو نماید بازنده بازی محسوب می گردد واز میدان بازی خارج می شود ۀ بازیكن حریف نیز سعی می نمایدفرد حمله كننده را بگیرد تا نفس او قطع شود كه در این صورت نیز او بازنده می گردد در صورتیكه كه فرد بتواند یكی از حریفان خود را دست بزند وبدون قطع شدن كبدی ، كبدی گفتن به میدان خود برسد آن حریف بازنده محسوب می شود .در نهایت گروهی كه افرادی بیشتری از حریفش را از صحنه بازی خارج كرده باشد آن گروه برنده بازی است .

22– تلا جنگی:(13)

نوع بازی: مردانه جوانان وبزرگسالان

زمان بازی :بهار وتابستان

مكان بازی :فضای باز

روش بازی :یك بازی گروهی وبصورت 2نفره انجام می شود هر دوبازیكن در حالیكه یك پای خود را از پشت با دست  بالا می آورند

بصورت لی لی كنان در زمین بازی حركت می كنند وهریك از بازیكنان سعی می كنند با حفظ تعادل با توان بالا به همدیگر ضربه بزنند هركسی كه توانست بدون اینكه پای خودش را به زمین بگذار د وتعادل حریف مقابل خودش بهم زنند وفرد كنترل خودش را ازدست بدهد وپای خودش را رها كند بطوریكه نقش برزمین شود آن فرد ضربه زننده برنده بازی محسوب است  ودر پایان فرد بازنده موظف است فرد برنده را سواری دهد بدین تریب بازی با شور نشاط خاصی ادامه پیدا می كند. 

23– دوز بازی :

نوع بازی :پسرانه وبصورت2نفره 

زمان بازی :اوقات فراغت

مكان بازی :فضای باز روی زمین صاف

روش بازی :بازیكنان ابتدا روی زمین صاف ومسطح مربع چهار خانه ای ترسیم می كنند هركدام از بازیكنان بنا به میل خودش باید تعدادی سه عدد لوبیا ویا نخود بصورت دلخواه در اختیار می گیرند بازی را شروع می كند نفر اول لوبیایی كه  در اختیار دارد لوبیا خودش را روی یكی از زوایه خانه ترسیم شده قرار می دهد، نفر دوم نیزبلافاصله  نخود خودرا روی دیگر گوشه خانه های ترسیم شده قرار می دهد وهر یك از بایكنان سعی دارند  با هوشیاری كامل  هر سه نخود ویا لوبیا خودشان در روی یك خطوط  مستقیم قرار دهند هریك از بازیكنانی  توانست  هسته بازی خودشان زودتر در یك خط مستقیم قرار دهد آن فرد برنده بازی است شایان ذكر است قبل از شروع بازی با توافق هم عددی را جهت پایان بازی تعیین می كنند هرفردی كه زودتر توانست به عدد تعیین  شده برسد آن فرد برنده بازی است .

24-سیاه بازی :

نوع بازی :پسرانه وبصورت گروهی

زمان بازی:شبهای عروسی وجشنها

مكان بازی :فضای بسته

روش بازی :بازیكنان در حالیكه دور تا دور اتاق نشسته اند، فردی كه مسن تر از دیگران در مجلس حضور دارد را بعنوان ریش سفید یا اوستای بازی تعیین می كنند شروع بازی ،با شكلك هایی كه از سوی اوستای بازی ایجاد می شود  آغاز می گردد  تا اینكه بتواند براحتی هریك ازافراد با زیكنان را را بخنده در آورد هر فردی كه زودتر از همه خندید ویا اوستای بازی تشخیص دهد كه هر كدام  از افراد زودتر  تبسم كرد  اوستای بلافاصله  بدلخواه یكی از افراد بازیكن را دستور كتك زدن می دهد آنقدر كتك فرد ادامه پیدا می كند تا ازسوی اوستای بازی دستور توقف بدهد ،در صورتیكه اوستای بازی نتوانست با شكلك های كه از خود در می آورد بازیكنان را بخنداند بازیكنان نیز  با  شكلك هایی از خود نشان می دهند تا اوستای بازی از نوع شكلك بازیكنان تقلید كند وافراد حاضر در بازی، را بخنداند ودر ادامه بازی  با اشاره اعلام می كنند كه صورت هم دیگر را دست بكشند ،فردی كه از قبل تعیین شده بود با در دست داشتن زغال صورت فردی كناری خودش را سیاه می كند در این هنگام اگر شخصی بخندد ویا حرفی بزند آن فرد بازنده بازی  است ،اوستای دستور كتك زدن  را می دهد ،بدین ترتیب بازی تا پاسی از شب ادامه پیدا می كند

25- چو چلیك بازی :

این بازی بصورت گروهی است یك گروه در بالای تپه  جایكه تقریبا مسلطب بر گروه بعدی باشند با در دست داشتن یك عدد چوب تقریبا 30سانتی ویك عدد چوب تقریبی 1متری بازی را شروع می كنند، وگروه دوم در فاصله تقریبی 20متری قرار می گیرند  گروهی كه در میدان بازی ایستاده اند با چوب 1متری كه در دست دارد چوب كوچك (چلیك ) را به طرف گروه مقابل پرتاب می كنند وگره مقابل اگر چنانچه رو هوا چو چلیك را با دست بگیرد جای آن دو گرو عوض می شود در غیر اینصورت گروه مذكور می بایستی چوب چلیك از جاییكه برزمین افتاده را  بصورت زو كنان بدون قطع شدن نفس چوب را  به میدان بازی بیاورد اگر چنانچه فرد مذكور نتوانست خود رابدون قطع شدن زو بصورت زوكنان به میدان بازی برساند موظف است چو چلیك را  در مسیر راه به هم بازی خودش بسپارد تا ان فرد چوچلیك را به میدان بازی بیاورد در غیر اینصورت فرد آورنده چوب موظف است فرد یا افراد مقابل را سوار بر دوش بكند وبه محل شروع بازی بیآورد بدین ترتیب جای بازیكنان عوض می شودو  بازی ادامه پیدا می كند.

26-آی ترك ، گون ترك  : (ayterek gunterek)(14)

نوع بازی:سرگرمی ودخترانه وبصورت گروهی

مكان بازی:فضای باز

زمان بازی :جشن ها ودیگر اعیاد

شرح بازی:

این بازی كودكانه تركمنی بیشتر در شب چهادرهم هرماه –هنگامی كه ماه به صورت كامل است – برگزار می شود . این بازی به عنوان یك بازی دخترانه معمول بود اما در دهه های اخیر در ان تغییراتی رخ داده وپسران و دختران به اتفاق یا جداگانه در عروسی ،اعیاد ونیز در شب های ماه رمضان به این بازی می پردازند. موضوع بازی رسم خواسنگاری است . برای شروع بازی معمولا دو نفر پیش قدم می شوند كه به عنوان سردسته و رهبر بین بازیكنان  مقبولیت دارند واصطلا حا” او را وكیل (vakil)12می نامند . وكیل  برای انتصاب دیگر بازیكنان بین افراد قرعه كشی می كند وابتكار را براساس قواعد بازی دیگری به نام یوزوك (yuzuk)انجام می دهد . افراد هر دسته به تعدادمساوی انتخاب می شوند وپس از آن برای تعیین نقش سر دسته ها قرعه كشی دیگری به وسیله پرتاب كلاهی به هوا انجام می گیرد . پس از پایان كار دو دسته در مقابل یكدیگر به صف می ایستند ،سپس دسته اول نقش خانواده ی داماد را بازی می كنند شروع به خواندن بیتی می كنند دسته دوم – این دسته نقش خانواده عروس را به عهده دارد – با بیتی به او پاسخ می دهد بدین ترتیب :

وكیل دسته اول : آی ترك گون ترك  ayterek-gunrerekماه را می خواهیم خورشید را می خواهیم

بیزدن سیزه كیم گرگ5 bizdan siza kimgerek شما از ما چه كسی را می خواهید

وكیل دسته دوم در پاسخ می گوید:

…دیین شوم گرك diyen sum gerek.. كه جسور وشجاع باشد

سه نقطه نام یكی از این بازیكان طرف مقابل را می برند.

وبعد می گوید :هر كمه گلجك گرك  har kema geljek gerekبرای هر دختری وقتی معین شده است ( هر وقت قسمت باشد عروس می شود )

وسپس وكیل دسته اول می گوید:

اووی ینگلی15  گرك   eoyieneli gerek لازم است لنگه ای همراه او باشد ( لنگه فردی است در شب زفاف همراه عروس می باشد زن كار آمد وبا تجربه واز نزدكان عروس )

وكیل دسته دوم در جواب می خواند :

آردی تنگلی16 گرك ardi tengeli gerekهمراه او (داماد)پول نیاز است (یعنی داماد باید طلا ونقره داشته باشد تا بتواتند از عهده شیر بها برآید )

بالاخره  وكیل دسته ی اول می گوید:

سایراب دوران دیلی قیز17 گرك sayab dorangezel dilli gizgerek  دختری باید باشد كه  مثل بلبل بخواند زبانش از طلا باشد، هنرمند وخوش سرزبان باشد)

پس از رد وبدل شدن ابیات ودر میان شادی وهلهله كشیدن، بازیكنان ،فردی مشخصی كه در ابتدا ی بازی از طرف وكیل دسته اول تعیین شده است ، به طرف دسته دوم هجوم می برد  در این هنگام افراد دسته دوم  دست های هم را محكم می گیرند  تا یكی از افراد دسته دوم را با كشمكش وجدال از دیگران جدا كرده به دسته ی خود ملحق كند ودر واقع به گروگان بگیرد ضمن اینكه سعی می كند خود به دست آنان گرفتار نشود ،زیرا اگر فردی از افراد دسته ی اول دوبار به گروه دسته ی دوم برود ،بازی به هم می خورد وباید با انتخاب مجدد افراد وتعیین نقش دسته ها بازی را شروع كرد .

بازی هر بار پس از به گرو رفتن یكی از افراد دسته ی دوم وبا خواندن متن كامل ابیات ادامه می یابد در پایان دسته ی بازنده طبق قرار قبلی هزینه ی باخت خود را می پردازد.

جایزه بازی عمدتا انواع خوراكی است ویا این كه در پایان بازی برندگان از بازنده  كولی (سواری)می گیرند.

 

27-گورش :g urosh)18

نوع بازی :مردانه  

زمان بازی : جشنها وایام فراغت

مكان بازی : فضای بازدر میدان ده

شرح بازی :

گورش نام یك بازی سنتی  مختص تر كمن صحراست كه جهت بالا بردن قدرت بدنی وایستادگی آنها در مقابل حریف كه بیشتر در مراسمات جشن سرور ویا افرادی (مرد)كه به سن 63 سالگی رسیدند انجام می شد .

این نوع كشتی در دو گروه( چاریرچی )افراد مبتدی وحرفه ای وهمان پهلوانان انجام می شود در حالیكه هریك از كشتی گیران دور كمر خودشان را با شال می بندند وقبل از شروی كشتی توسط پشكسوت كشتی كه نقش داور بازی را عهده دار می باشد شال كشتی گیران محكم می كشد وسپس با كف دست بر پشت دو كشتی گیر می كوبد كه نشانه تایید بر بستن شال كشتی گیران می باشد در این مرحله هر دو گشتی گیر با اجازه پشكسوتان وارد زمین می شوند در  حالیكه به همدیگر دست می دهند دو كشتی گیر در روبروی هم قرار می گیرند بطوری كه سر طرف مقابل روی شانه چپ طرف دیگر واقع می گردد .دست چب هر كشتی گیر ، از زیر بغل دست راست طرف مقابل عبور می كند ودر قسمت كمر،شال را می چسبد كه ممكن است چنگ زدن به شال ،در قسمت راست یا چپ كمر طرف مقابل باشد دست راست هر كشتی گیر ،ضمن عبور از ساعد دست چپ رقیب به شالی كه به پای چپ مقابل بسته شده است چتگ زده می شود كشتی با سوت داور شروع می شود حریفی كه قوی تر ویا زرنگتر است با قدرت بازوانش طرف را از زمین كنده وروی دست هایش در هوا بلند می كند كه ممكن است اورا چند بار دور تاب داده تا تعادلش را به هم زند ،بعد ضربه كند وپشت اورا بخ خاك بمالد میا در همان لحظه اورا به خاك می مالد بدین ترتیب برنده كشتی توسط داور در بین حاضرین بالا می رود وكشتی گیر پیروز صورت كشتی گیر بازنده می بوسد وسپس جایز نقدی به برنده كشتی كه از قبل از طرف خانواده داماد در نظر گرفته شده توسط داور به فرد برنده می دهند.

  

پی نوشت:

1-   فرهادی ، مرتضی –از مجموعه مقالات نخستین همایش بازی فرهنگ جوانان دانشگاه علامع طباطبایی از مجموعه انتشارات پژوهشكده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی كشور سال 1382=ص25

2-  اشتری،بهروز- مجموعه مقالات مردم شناسی-دفتر دوم-ایلات و عشایر-وزارت فرهنگ و آموزش عالی-پاییز1262-صص65-72

3-  لپر:leper سنگ صاف وگردی به اندازه تقریبی كف دست

4- لنگه :lngehبه معنی یك تكه پوست ویا چمن به اندازه تقریبی كف دست

5- كالنگ:kalegچوبی به طول تقریبی یكمتر

6-چولنگ :چو مخفف چوب ولنگ مخفف پا كه به ارتفاع تقریبی یك متر ونیم كه در دو طرف چولنگ یك عدد شاخكی كه بنوان پا را در آن جا داد 

7-سنگ چران :یقل دوقول سنگهای تقریبا به اندازه فندوق

8-درنه بازی:derneh :شال تاب داده ودولا شده وپیچیده به هم جهت ضربه زدن كف دست

9-كفتل :kaftelنوعی پرتاب كردن با استفاده از یك عدد چوبی به طول 50الی 60سانتیمر

10-چو توب بازی :پرتاب توپ بااستفاده از چوب (اصطلاحا توپ كش)

11-مرغانه جنگی:بازی با تخم مرغ

12-سكه وجبی :پول بازی ،سكه بازی  

13-تلا جنگی :خروس جنگی ،

14-آی ترك گون ترك:نام یك بازی دخترانه مختص تركمن صحرا (ماه را می خواهم خورشید را می خواهم )

15-ینگلی:ینگه ، همراه

16 –تنگلی :پول، ثروت،در اینجا به معنی شیر بها  

17-قیز:gizدختر

18گورش:نام كشتی مختص تركمن صحرا

منبع:

مارقوش ترکمن صحرا / شرکت گردشگری و دایره المعارف ترکمن های جهان

گردآوری و تنظیم : یاشار نیازی