به مناسبت بیست سومین سالروز برقراری روابط دیپلماتیک میان ترکمنستان و جمهوری اسلامی ایران

جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهای منطقه و کشور همسایه ترکمنستان می‏باشد که روابط دیرین میان دو کشور، با سنت‏های حسنه دوستی و حسن همجواری پیوند خورده‏است.

اصول حسن همجواری که محوریت سیاست خارجی ترکمنستان تشکیل می دهد و به رهبری جناب آقای «قربانقلی بردی‏محمداف» رئیس جمهور محترم به مورد اجرا گذاشته می‏شود، روابط و همکاری‏های دوجانبه میان ترکمنستان و جمهوری اسلامی ایران براساس اصول احترام و اعتماد متقابل و تعاملات برابر استوار می‏باشند.

حرکات فیمابین دو کشور از نظر تنوع و مسیرهای مختلف تعاملات و همکاری در عرصه‏های مختلف، متمایز می‏‌باشند.
روابط دیپلماتیک میان ترکمنستان و جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 18 فوریه سال 1992 میلادی برقرار شد.
در طی سال‏های متمادی میان دو کشور روابط و همکاری‏های فعالی شکل گرفته است. در این دوره با مشارکت طرف ایرانی، میان دو کشور  ملاقات مذاکرات متعددی در سطوح مختلف برگزار شده و در راستای توسعه و گسترش همکاری‏های اقتصادی، فرهنگی و آموزشی اقدامات گسترده‏ای به مورد اجرا گذاشته شده‏است و در نتیجه  بنیه و پایه مستحکم حقوقی و قراردادی بین حکومتی میان دو کشور تآسیس شده‏است.
این در حالی است که تا به حال میان دو کشور بیش از 200 سند همکاری در عرصه‏های مختلف امضاء شده بنیه حقوقی روابط  دو کشور همسایه  تکمیل شده‏است.
ترکمنستان و ایران روابط و همکاری‏های سیاسی، اقتصادی، تجاری، فرهنگی و انسان دوستانه را مبتنی بر اصول حقوق برابر و تعاملات بلند‏مدت به مورد اجرا می‏گذارند و برای توسعه و تقویت مناسبات همه جانبه میان دو کشور اهمیت خاصی قائل هستند.
عرصه‏های سوخت و انرژی، ارتباطات، اقتصاد آب، بازرگانی، اقتصادی، صنایع نساجی، صنایع مواد غذایی، فناوری نوین از جمله‏های بخش‏های هستند که در روابط دو کشور به عنوان بخش‏های اولویت‏دار محسوب می‏شوند.
گاز طبیعی، گاز مایع، نفت خام، کک نفتی، زغال سنگ، زغال سنگ قهوه‏ای رنگ، فراوری زغال سنگ، میوه‏جات، فراورده‏های سبزیجات، محصولات صنایع تبدیلی، انرژی برق، الیاف پنبه، پارچه‏، منسوجات و غیره از جمله اقلام کالاهای صادراتی ترکمنستان به ایران هستند.
از ایران  نیز گوگرد، سیمان، انواع  مختلف محصولات معادن، چسب، رنگ، پلاستیک، محصولات سنگ، گچ، فلزات، تجهیزات تکنولوژیکی، دستگاه و ابزار برقی و غیر وارد ترکمنستان می‏شوند.
علاوه بر این در حاشیه روابط دوجانبه اقتصادی، همه سال‏های متمادی به صورت مستمر نمایشگاه اختصاصی کالاهای جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان برگزار می‏شود. این امر نیز باعث می‏شود که  دو کشور تعاملات متقابل مفیدی را داشته باشند و شناخت بیشتر و گسترده‏ای  را از توانمندی‏های متقابل کسب بکنند.
راه‏اندازی خط راه آهن جدید قزاقستان- ترکمنستان- ایران فرصت و تسهیلاتی را ایجاد خواهد کرد که می‏توان فراورده‏های نفتی از حوزه دریای خزر به کشورهای خاور میانه از طریق کوتاه‏ترین مسیر منتقل کرد و از طریق این خط آهن مسیرهای قبلی در این زمینه 600 کیلومتر و زمان برای حمل و نقل نیز 2 شبانه روز کاهش خواهد یافت، لذا توانمندی‏های صادراتی دو کشور آسیایی مرکزی که از محصولات و کالاهای صادراتی غنی برخوردار هستند، ارتقا خواهد داد. به این ترتیب بهره برداری از این خط آهن بین‏المللی، ترکمنستان را به تقاطع مهم حمل و نقل و ترانزینی در منطقه تبدیل خواهد نمود.
پروژه خط راه آهن بین‏المللی قزاقستان- ترکمنستان-ایران یکی از مهمترین و پر اهمیت ترین طرحهای در سال‏های آخیر می‏باشد.
این خط آهن  قرار است به حلقه طلایی اتصال کوریدور بین‏المللی «شمال –جنوب» تبدیل شود.
عملیات ساخت و ساز  خط آهن قزاقستان –ترکمنستان-ایران در تاریخ 1 دسامبر سال 2007 میلادی آغاز شد و بهره‏برداری از این خط آهن منطقه‏ای، امکاناتی را برای ترکمنستان فراهم کرده‏است که  این کشور به شبکه خطوط راه آهن منطقه‏ای که از نظر راهبردی از اهمیت فراوانی برخوردار است، دست رسی پیدا بکند.
دست‏رسی بلامانع کشورها به بازارهای بین‏المللی از طریق مسیرهای کوتاه، حمل و نقل مطمئن و پایدار کالاها و خدمات، به وضیعت عمومی جهان امروز، تاثیری فراوانی دارد.
این یکی از عوامل تعیین کننده مسیر و خط مشی در روابط و همکاری‏های منطقه‏ای و بین‏المللی و نیز به سطح مشارکت کشورها در توسعه جهانی رقم می‏زند. /  وزارت امور خارجه ترکمنستان

Türkmenistan bilen Eýran Yslam Respublikasynyň arasyndaky diplomatik gatnaşyklarynyň 23 ýyllygyna

Türkmenistany öňden gelýän dostluk hem-de hoşniýetli goňşuçylyk däpleri bilen baglaşdyrýan sebitiň ýurtlarynyň biri hem goňşy Eýran Yslam Respublikasydyr. Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasatymyzyň netijesinde Türkmenistanyň we Eýran Yslam Respublikasynyň özara gatnaşyklary birek-birege hormat goýmak we deňhukuklylyk ýörelgelerine esaslanyp, birek-birege ynam etmegiň ýokary derejesi bilen häsiýetlendirilýär.
Iki ýurduň arasyndaky özara hereketler giň ugurlylygy bilen tapawutlanýar. Türkmenistan bilen Eýran Yslam Respublikasynyň arasyndaky diplomatik gatnaşyklar 1992-nji ýylyň 18-nji fewralynda ýola goýuldy. Geçen ýyllaryň dowamynda iki ýurduň arasynda işjeň hyzmatdaşlyk gatnaşyklary kemala getirildi. Bu döwürde eýran tarapynyň gatnaşmagynda iki ýurduň arasynda dürli derejelerde ençeme duşuşyklar geçirilip, ykdysadyýet, medeniýet ulgamlarynda we bilim ugrunda hyzmatdaşlygy giňeltmek boýunça uly işler ýerine ýetirildi we munuň netijesinde döwletler özara gatnaşyklaryň agramly şertnama-hukuk binýadyny döretdiler. Häzirki wagtda iki ýurduň gatnaşyklarynyň hukuk binýady döwletara we pudagara derejesinde baglaşylan 200-den gowrak halkara resminamalaryndan ybaratdyr. Taraplar deňhukukly we uzakmöhletleýin esasda alnyp barylýan syýasy, söwda-ykdysady,  medeni-gumanitar ulgamlaryndaky ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň geljekde hem ösdürilmegine we pugtalandyrylmagyna uly ähmiýet berýärler.
Ýangyç-energetika, aragatnaşyk, suw hojalygy, söwda, dokma, azyk senagaty, öňdebaryjy tehnologiýalar ulgamlary iki ýurduň arasynda hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary hasaplanýar. Biziň ýurdumyzdan Eýrana esasy eksport edilýän önümlere tebigy gaz, suwuklandyrylan gaz, çig nebit, nebit önümleri, nebit koksy, daş kömür, goňur kömür, daşkömür şepbigi, miweleri we bakja önümlerini gaýtadan işlemekde ulanylýan önümler, elektroenergiýa, pagta süýümi, matalar, ýüpluk we beýlekiler degişli bolup, Eýrandan kükürt, sement, magdan känleriniň dürli görnüşleri, laklar, reňkler, plastmassa we daş önümler, gips, gara metallar, tehnologik enjamlar, elektrik maşynlar, enjamlar we beýleki harytlar import edilýär. Şeýle hem ikitaraplaýyn ykdysady hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň çäklerinde Türkmenistanda Eýranyň harytlarynyň ýöriteleşdirilen sergileri ýylyň-ýylyna yzygiderli geçirilýär. Bu bolsa öz gezeginde iki ýurduň özara tejribe alyşmaklaryna we özara bähbitli gatnaşyklaryny giňeltmeklerine ýardam berýär.
Gazagystan-Türkmenistan-Eýran täze demir ýoly Hazar deňzinden Ýakyn Gündogar ýurtlaryna ugradylýan nebit önümleriniň daşalmagynyň ugruny golaýlaşdyrmaga we ony 600 kilometrden hem gysgaltmaga we ýol wagtyny 2 gije-gündize çenli azaltmaga mümkinçilik berer, şeýle-de iki sany serişdelere baý Merkezi Aziýa ýurtlarynyň eksport mümkinçiliklerini ýokarlandyrar we Türkmenistanyň esasy ulag çatryklarynyň birine öwrer. Gazagystan-Türkmenistan-Eýran halkara demir ýolunyň gurluşygy soňky ýyllarda iň iri we ähmiýetli taslamalaryň biri bolup durýar. Bu polat ýoly Demirgazyk-Günorta halkara ulag geçelgesiniň «altyn halkasy» bolmagyna niýetlenendir.
2007-nji ýylyň 1-nji dekabrynda gurluşygyna badalga berlen Gazagystan-Türkmenistan-Eýran transmilli demir ýolunyň işläp başlamagy bilen Türkmenistan strategiki  taýdan möhüm ähmiýetli demir ýollarynyň yklymara ulgamyna eýe bolan döwletleriň derejesine çykarýar. Ýer ýüzüniň ýurtlarynyň halkara bazarlaryna päsgelçiliksiz we gysga ýol bilen çykmagy, harytlaryň ygtybarly hem-de durnukly iberilmegi, hyzmatlaryň edilmegi häzirki döwürde dünýädäki umumy ýagdaýa özüniň barha uly täsirini ýetirýär. Sebit we halkara hyzmatdaşlygyň häsiýetini hem-de ugruny, döwletleriň dünýä ösüşine gatnaşmagynyň derejesini kesgitleýär. /  Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi