ترکمنستان

 ترکمنستان

ترکمنستان (به فارسی دری: ترکمانستان) (به ترکمنی: Türkmenistan) کشوری در آسیای میانه است.
این کشور تا سال ۱۹۹۱ با نام جمهوری شورایی ترکمنستان یکی از جمهوری‌های تشکیل دهندهٔ اتحاد شوروی بود. ترکمنستان از جنوب با افغانستان و ایران، از شمال با ازبکستان و قزاقستان و از باختر با دریای خزر همسایه و از طریق این دریا با کشورهای جمهوری آذربایجان و روسیه نیز همسایه‌است. نام کشور «ترکمنستان» از دو بخش «ترکمن» و «ستان» تشکیل شده که به معنای “سرزمین ترکمن‌ها” است. بیشتر مردم این کشور از قوم ترکمن هستند و به زبان ترکمنی (شاخه‌ای از زبان‌های ترکی‌تبار) صحبت می‌کنند.

تاریخ ترکمنستان:
ترکمنستان در ادوار مختلف منطقه استراتژیک و مهمی برای حکومت‌های منطقه بوده‌است. این کشور در زمان هخامنشیان از ساتراپ‌های خوارزم، پارت و مارگیانا(مرو) تشکیل می‌شده‌است.

در قرن چهارم قبل از میلاد اسکندر مقدونی آسیای مرکزی را فتح نمود و جاده ابریشم را بنیان نهاد و به این منطقه رونق اقتصادی و فرهنگی بخشی و اهمیت این منطقه را دوچندان نمود. و هشتاد سال بعد در شهر نِسا پادشاهی اشکانیان پایه گذاری شد. و پس از اشکانیان و با روی کار آمدن ساسانیان نسا اهمیت خود را از دست نداده و از شهره‌های مهم آن دوران بود.

قرن هفتم میلادی با گسترش اسلام در آسیای مرکزی این منطقه بوسیله اعراب فتح و جزو ممالک اسلامی گردید. و در سالهای با نقل مکان کردن مامون به شهر مرو این شهر به عنوان پایتخت خراسان بزرگ شناخته شد.

در اواسط قرن یازدهم میلادی سلسله سلجوقیان امپراطوری خود را در ترکمنستان کنونی تشکیل و بزودی از شرق تا چین و غرب تا دریای مدیترانه گسترش یافت و این شکوفایی و قدرت تا قرن دوازدهم ادامه داشت و با حمله چنگیزخان مغول استقلال امپراطوری سلجوقیان سرنگون گردید.

پس از حمله مغول این سرزمین تا قرن هیجدهم و نوزدهم میلادی مورد کشمکش حکومت‌های ایران، خانات خیوه و خانات بخارا و همین طور افغانستان بوده که جنگ‌های زیاد موجب ویرانی و فرار بسیاری از مردم، دانشمندان و ادبا به سایر مناطق و کشورهای همجوار گردیده‌است. جنگ‌های صفویان با ازبکان که بر خوارزم و بخارا حکومت می‌کردند در این منطقه رخ داد و موحب نابودی راه‌های تجاری و در نتیجه عقب‌ماندگی منطقه و اهالی آن شد و همچنین زمینه نفوذ تدریجی روس‌ها را در امتداد سواحل دریای خزر فراهم آورد. روش زندگی اهالی به صورت کوچ‌نشینی و دام‌داری بود و در برخی مناطق باغات انگور، صیفی‌کاری و کشاورزی دیمی و گاه آبی، شکار با بازهای شکاری و ماهیگیری بود[۱] و از قرن دوازدهم تجارت آن‌ها با روس‌ها گسترش یافت.[۲]

جنگ شاه اسماعیل علیه شیبک خان حاکم خیوه و تصرف مرو به دست صفویان در ۹۱۶ ه. ق، هجوم امیر بخارا در سال ۱۰۲۷ ه. ق برای تصرف مرو، جنگ سپاه ایران و بخارا در مرغاب در سال ۱۰۴۰، شورش ترکمن‌های ناحیه تجن علیه حاکم خراسان در ۱۱۴۴ ه. ق از جنگ‌های مهم این دوران بود. در زمان حکومت شیر غازی خان بر خیوه ترکمن‌های کنار دریای خزر به او خراج پرداخته و ترکمن‌های سواحل اترک و دامنه‌های کوپت‌داغ هم به دولت صفوی خراج می‌دادند. پس از سقوط صفویه ترکمن‌ها تا جلگه گرگان را به تصرف خود درآوردند اما شیر غازی خان با سپاهیان ازبک خود ترکمن‌های کپه‌داغ، اترک و مرو را تحت تسلط خود درآورده و برای غارت ترکمن‌های جنوب اترک نیز با نادرشاه متحد شد. در سال ۱۱۲۷ ه. ق هم پطر اول تزار روسیه تاسیسات نظامی در سواحل خزر برپا کرد که به درگیری روس‌ها و حکومت خیوه منجر شد. نادرشاه پس از رسیدن به سلطنت جنگ‌هایی را برای تصرف و خراج‌گیری از این منطقه آغاز کرد و موفق به شکست سپاه خیوه و قتل ایلبارس خان حاکم خیوه و سرنگونی حکومت خوارزم شد اما حکومت نادر چند سال بیشتر به طول نکشید و سران ازبک مجددا حکومت خوارزم را بر عهده گرفتند. پس از آن جنگ‌های خونینی بین ایلات ترکمن که با قاجار و مازندرانی‌ها علیه نادر رخ داد اما علیقلی خان خواهرزاده نادر آن‌ها را سرکوب و مرو را فتح کرد.[۳]

در دوران قاجار نیز یورش آقامحمدخان به ترکمن‌های سوین خان در شمال گرگان، قیام خواجه یوسف کاشغری که خود را سلطان ترکستان می‌نامید در منطقه استرآباد و گرگان‌رود علیه حکومت فتحعلی‌شاه، حمله آتانیاز حاکم خیوه به کمک طوایف ترکمن به سوی مشهد و سرخس در سال ۱۲۳۹ ه. ق، شورش قیات خان رهبر ترکمن‌های یموت جعفربای در ناحیه کمش‌تپه علیه حکومت ایران در سال ۱۲۴۲، و جنگ مرو در سال‌های ۸-۱۲۷۶ میان سپاه محمدشاه قاجار و ایلات ترکمن از مهمترین منازعات نظاامی این دوران است.[۴]

در سال ۱۸۹۴ حکومت تزار روسیه عملا کنترل این منطقه بدست گرفته و به امپراطوری خود ضمیمه کرد.

در سال ۱۹۱۷ با ناآرامی‌های سیاسی در روسیه،جمهوری سوسیالیستی ترکمنستان در سال ۱۹۲۴ با مرزهای کنونی اعلام و دولت تشکیل گردید.

در هنگام فروپاشی شوروی تنها کشور آسیایی که علاقه‌ای به جدا شدن از شوروی را نداشت ترکمنستان بود زیرا سیستم اقتصادی ترکمنستان شدیدا وابسته به شوروی بود. ولی بالاخره در ۲۷ اکتبر ۱۹۹۱ از اتحادیه جماهیر شوروی جدا و در ۲۵ دسامبر همان سال در سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته شد.

در سال ۱۹۹۱ ترکمنستان بعنوان عضو شورای کشورهای مستقل مشترک المنافع درسازمان ملل متحد درمی آید و لی در سال ۲۰۰۵ خود را به عنوان عضو وابسته کاهش داده که دلیل آن بنا به گفته رئیس جمهور وقت صفرمراد نیازف سیاست بی طرفی دائم کشورش بوده‌است.

حکومت ترکمنستان:
ترکمنستان در آذر ۱۳۷۰ (اکتبر ۱۹۹۱) با رأی مردم در همه پرسی استقلال، موجودیت خود را به عنوان یک کشور مستقل اعلام نمود و رسما نام «ترکمنستان» را برای کشور خود برگزید. قانون اساسی ترکمنستان نیز در ۱۸ مه ۱۹۹۲ در چهاردهمین نشست مجلس ترکمنستان به تصویب رسید. بر اساس این قانون اساسی، ترکمنستان کشوری دمکراتیک و لائیک و اداره آن به شکل جمهوری ریاستی است. صفرمراد نیازف اولین رئیس جمهور کشور بود. رئیس جمهور کنونی کشور قربان قلی بردی محمداف است.

حکومت ترکمنستان جمهوری ریاستی و تک‌حزبی است و رئیس جمهور اختیارات گسترده‌ای دارد. رئیس جمهور ترکمنستان و شخص اول این کشور از هنگام استقلال تا سال ۲۰۰۶ صفرمراد نیازف بود. رئیس جمهور کنونی کشور قربان قلی بردی محمداف است. سیاست ترکمنستان بیطرفی در مسائل جهانی و منطقه‌ای است. رژیم حاکم بر ترکمنستان یکی از بسته‌ترین نظامهای سیاسی در دنیا می‌باشد و بسیاری آن را با کشور کره شمالی مقایسه می‌کنند. بر پایه گزارشهای سازمان گزارشگران بدون مرز در سال 2012، ترکمنستان پس از کشورهای اریتره و کره شمالی، کمترین میزان آزادی رسانه‌ها را در جهان داراست.[۵]

بر اساس قانون اساسی ترکمنستان، رئیس جمهور مقامات قوه مجریه و قضایی را منصوب می‌کند و نیز نامزدهای انتخابات مجلس را تصویب می‌نماید. مدیریت در محل‌ها از سوی استانداران صورت می‌گیرد. بر اساس قانون اساسی، استانداران در حکم نمایندگان رئیس جمهور هستند و زیر نظر رئیس جمهور فعالیت می‌نمایند و نیز از سوی خود رئیس جمهور منصوب و یا برکنار می‌گردند.

قوه مجریه: بر اساس قانون اساسی ترکمنستان، رئیس جمهور که به طور مستقیم توسط مردم انتخاب می‌شود، رئیس کابینه وزیران ترکمنستان است.
قوه مقننه: بر اساس قانون اساسی کشور، در ترکمنستان دو ارگان قانون گذاری وجود دارد:
خلق مصلحتی (شورای مردم):خلق مصلحتی همایش نمایندگان ملت است. سالی یک بار جلسه دارد. بخشی از اعضای آن انتخابی و بخش دیگر نیز بر اساس سمت خود به عضویت آن در می‌آیند. رئیس جمهور، هیئت دولت، نمایندگان مجلس، رئیس دیوان عالی، رئیس دادگاه عالی اقتصادی، دادستان کل، استانداران و خلق وکیل لری (نمایندگان هر کدام از مناطق مسکونی) عضو این مجلس هستند. رئیس خلق مصلحتی رئیس جمهور است.
مجلس نمایندگان: پارلمان ترکمنستان ۵۰ نماینده دارد که از پنجاه حوزه انتخاباتی به مدت پنج سال انتخاب می‌شوند. مجلس ابتکارات رئیس جمهور و تصمیمات خلق مصلحتی را به‌عنوان قانون تصویب می‌نماید و برنامه‌های کابینه وزیران، بودجه کشور و گزارش‌های اجرای بودجه را تأیید می‌نماید.

جغرافياي طبيعي
اوضاع طبيعي کشور ترکمنستان
-حدود و موقعيت

ترکمنستان در آسياي مرکزي واقع است. جنوب اين کشور را رشته کوه کوپت داغ، غرب را درياي خزر، شرق را آمودريا و شمال را صحراي قره قوم احاطه نموده است. اين کشور از شمال و شمال شرقي با قزاقستان و ازبکستان و از جنوب و جنوب شرقي با ايران و افغانستان همجوار است و پايتخت اين کشور عشق آباداست
مختصات جغرافيايي:

مساحت:
-مجموع:488.100 کيلومترمربع
-خشکي:488.100 کيلومترمربع
-آب : قابل چشم پوشي

مساحت تطبيقي:
کمي بزرگتر از ايالت کاليفرنيا آمريکا

مرزهاي خشکي:
مجموع مرزهاي خشکي:3.736 کيلومتر

کشور هاي هم مرز :
افغانستان 744 کيلومتر
ايران 992 کيلومتر
قزاقستان 379 کيلومتر
ازبکستان1.621 کيلومتر

خط ساحلي: 0کيلومتر

– ناهمواريها
عوارض زميني
بيايان هاي شني که در قسمت جنوبي به کوهستان ختم مي شوند
داراي کوههاي کم ارتفاع در مرز با ايران
داراي مرز مشترک با درياي خزر در غرب اين کشور

محدوده ارتفاعي
پست ترين نقطه: ارتفاع( 81-) در Vpadina Akchanaya
مرتفع ترين نقطه: ارتفاع( 3139) در Gora Ayribaba Gora

– آب وهوا
شبه حاره اي ،بياباني

جغرافيا ي اقتصادي

اقتصاد
ترکمنستان کشوري است بياباني با استعداد هاي پرورش گاو وکشاورزي واحدهاي حاصلخيز وهمچنين منابع وسيع گازي ونفتي .نيمي از زمين هاي مرطوب آن به زير کشت پنبه مي رود به طوري که اين کشور دهمين کشور توليد کننده پنبه درجهان مي باشد .اين کشور همچنين درزمينه گاز طبيعي ونفت دربين کشورهاي صادر کننده منابع طبيعي ،داراي پنجمين رتبه مي باشد .تا اواخر سا ل1993 ،کشور ترکمنستان نسبت به ساير جمهوري هاي استقلال يافته ورشکستگي اقتصادي کمتري را تجربه کرد چراکه قيمت نفت دراين سال ها افزايش يافته و درآمد ارزي اين کشور نيز رونق يافته بود .درسال 1994 ممانعت دولت روسيه ازصدور گاز طبيعي ترکمنستان به بازارهاي ارزي دنيا و بدهي هاي خارجي شوروي سابق منجر به افت توليد صنعتي وکاهش ميزان بودجه اين کشور گرديد .به علاوه اين کشور به واسطه صاحبان قدرت رژيم کمونيستي سابق وساختارهاي اجتماعي قبيله اي سعي کرد تا درجهت اعمال اصلاحات اقتصادي گام بردارد ليکن به اين اميد که با فروش گاز و پنبه ،اقتصاد ضعيف اين کشور را التيام بخشد .درسال 1996 دولت مرکزي درصدد برآمد تا به انجام برنامه هاي اقتصادي اقدام نمايد ،برنامه هايي ازقبيل يکپارچه سازي نرخ مبادلات ارزي، تخصيص اعتبارات دولتي به صورت مزايده ،اعمال محدوديت هاي دقيق تر برکسري بودجه. ازاين سال ها ،دولت ترکمنستان تصميم گرفت تا براي صدور گاز به اروپا ،خط لوله هايي را از طريق ايران وترکيه عبور دهد البته بهره برداري ازاين پروژه ها مستلزم گذشت سال ها وقت مي باشد .درسال 1998 ،فقدان لوله هاي کافي جهت صادرات گاز طبيعي وبازپرداخت بدهي هاي خارجي درکوتاه ترين زمان ممکن باعث شد تااين کشور با کسري در آمد روبه رو شود . اقتصاد ترکمنستان به توليد مواد خام از قبيل نفت ،گاز وپنبه وابسته بود به طوري که 80 درصد ازدرآمد اين کشور وابسته به فروش نفت وگاز طبيعي مي باشد .اما اين کشور علي رغم داشتن منابع غني ازقبيل نفت ،گاز ومعادن قادر نبود درسال 1998 از افت وضعيت اقتصادي اين کشور جلوگيري کند . طبق اظهارات دولت ترکمنستان ،اين کشور توانست دراين سال ازوقوع مجدد رکود 25 درصد اقتصادي 1997 جلوگيري کرده و نرخ رشد داخلي را درحدود صفر نگهدارد .اقتصاد اين کشور درسال 1997 و 1998 تقريبا درشرف ورشکستگي بود اما مجددا درسال 1999 بهبود يافت دربين اين سال ها ،ارزش پولي اين کشور به شدت افت کرده وميزان صادرات نيز کاهش يافت ،فاکتورهاي مذکور منجر به کاهش استاندارد سطح زندگي ومعيشتي مردم مي گردد .
ترکمنستان در فهرست چهار کشور بزرگ تولید کننده گاز طبیعی و چهار کشور تولید کننده نفت در شوروی سابق قرار دارد. ذخائر اثبات شده نفت و گاز این کشور ۲۰۰۰ میلیارد متر مکعب گاز مقام چهاردهم جهان و ۵۴۶ میلیون بشکه نفت است. بیشتر ذخایر نفتی کشور در غرب ترکمنستان از جمله در پهنه دریای خزر متمرکز شده‌است. ذخایر گاز طبیعی تقریباً در سراسر خاک کشور پراکنده‌است.

معادن نمک کلسیم در منطقه قویرداق وجود دارد. ذخایر نمک‌های طبیعی دریایی در خلیج قره‌بوغاز متمرکز است. در این منطقه موادی همچون میرابیلیت و دیگر مواد پر ارزش وجود دارد. بیشتر زمین‌های کشاورزی ترکمنستان را دشت قره قوم تشکیل می‌دهد که اغلب برای چراندن گوسفند قره‌گل مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زمین‌های کشاورزی کشور محصولاتی همچون پنبه، میوه و تره بار و انگور پرورش می‌شود. امور پرورش کرم ابریشم نیز توسعه یافته‌است. در طی سال‌های اخیر، تولید گندم نیز افزایش خوبی داشته‌است.

ترکمنستان اقتصادی رو به رشد دارد و با توجه به منابع سرشار نفت و گاز و پنبه از طریق سرمایه گذاری مشترک صنایع پایین دست را گسترش داده‌است و جزو معدود کشورهایی است که فراورده‌های نفتی صادر می‌کند. و با فراوری محصول پنبه و با اتکا به نیروی کار خود صنایع فعال نساجی پیشرفته‌ای دارد که از بازار فروش بالایی در سطح جهان برخوردار می‌باشد و با فروش سالانه مقدار زیادی گاز به کشورهایی چون اوکراین و روسیه و چند کشور دیگر از جمله ایران، اقدام به کسب درآمدهای سرشار می‌کند.

از آنجا که ترکمنستان یک کشور محاط در خشکی است، برای ترانزیت کالا از خاک کشورهای همسایه استفاده می‌کند. خط آهن ترکمنستان به شهر سرخس (در شمال خاوری ایران) متصل است و از آنجا تا بندرعباس امتداد دارد.

فقط در قسمت‌هاي جنوبي (جنوب شرقي ترکمنستان) کوه هاي سه هزار متري وجود دارد، اما ارتفاع کم آنها مانع وجود برفهاي دائمي در اين کوههاست. به همين جهت رودهايي که از کوههاي ترکمنستان سرچشمه مي گيرند پر آب نيستند. رودهاي پرآبي همچون آمودريا، تجن و مرغاب که در محدوده ترکمنستان جاري هستند، سرچشمه خود را از کوههاي مرتفع با يخچالهاي دائمي در افغانستان و تاجيکستان مي‌گيرند. كشور تركمنستان در بخش غربي آسياي مركزي قرار گرفته است.
ترکمنستان بين ۳۵ درجه و ۸ دقيقه تا ۴۲ درجه و ۴۸ دقيقه عرض شمالي و ۵۲ درجه و ۲۷ دقيقه تا ۶۶ درجه و ۴۱ دقيقه طول شرقي قرار گرفته و گسترش آن در جهت غربي- شرقي ۱۱۰۰ کيلومتر و در جهت شمالي- جنوبي ۶۵۰ کيلومتر است. وسعت خاك اين کشور ۴۸۸۱۰۰ كيلومتر مربع است که خود ۱/۲ مساحت اتحاد شوروي سابق و ۸/۳۹ مساحت آسياي مرکزي بوده و بعد از جمهوري هاي فدراسيون روسيه، قزاقستان و اوکراين چهارمين جمهوري وسيع جامعه مشترک المنافع محسوب مي شد. مساحت اين جمهوري ۲۴۴ هزار کيلومتر مربع از مساحت انگلستان، ۱۱۶ هزار کيلومتر مربع از مساحت ژاپن و ۱۸۷ هزار کيلومتر مربع از مساحت ايتاليا بيشتر است. همچنين مساحت جمهوري از مجموع مساحت کشورهاي دانمارک، بلژيک، هلند، اطريش و سوئد بيشتر است.

اين جمهوري از غرب با درياي خزر، از شمال غربي با كشور قزاقستان ، از شمال شرقي و شرق با کشور ازبكستان ، با کشورافغانستان از جنوب شرقي و با کشور ايران از جنوب حدود ۱۲۰۰ کيلومتر مرز مشترک دارد .امتداد اراضي آن از غرب به شرق ۱۱۰۰ كيلومتر و از شمال به جنوب ۶۵۰ كيلومتر است. مهمترين رودخانه كشور آمودريا (جيحون) است و در شرق كشور در قسمتهايي از مسير خود مرز مشترك با ازبكستان و افغانستان را به وجود مي آورد.

از آب اين رودخانه مردم افغانستان و ازبكستان نيز براي مقاصد گوناگون بهره برداري مي كنند. كانال قره قوم كه عمليات احداث آن در سال ۱۹۵۴ آغاز شد و در چند مرحله به پايان رسيد مانند شاخه اي از رودخانه آمودريا، آب اين رودخانه را به واحه هاي مرو، مرغاب و جلگه هاي دامنه رشته كوه «كوپت داغ» انتقال مي دهد و در آبياري اراضي كشا ورزي مناطق مذكور مورد بهره برداري قرار مي گيرد. آبياري جاري يکي از بزرگ ترين منابع آب اين جمهوري است. چرا که در اقليم گرم و خشک ترکمنستان، زراعت تنها در سايه آبياري مقدور است.

در دوره حکومت شوروي با احداث بزرگ ترين کانال جهان «کانال قره قوم» امکان بهره برداري و استفاده بهينه از اراضي باير و دور افتاده ترکمنستان فراهم شد. اخيراً بعلت اهميت فوق العاده اقتصادي، آن را رسماً رودخانه قره قوم نام نهاده اند. آب و هواي تركمنستان گرم و خشك و بياباني است و از نظر پوشش گياهي فقير محسوب مي شود. در اين كشور جنگلهاي انبوه درختان پهن برگ ديده نمي شود ولي طبيعت آن از نظر تنوع گونه هاي گياهي غني است، به طوري كه در كوههاي هم مرز با خراسان درختان مخروطي هميشه سبز مي رويند و در ارتفاعات باد خيز درختزارهاي وسيع پسته وحشي وجود دارد و كوير قره قوم كه چهار پنجم خاك كشور را تشكيل مي دهد محل رويش انواع گياهان و درختچه هاي كويري است.

دماي هوا در تابستان به ندرت از ۳۵ درجه پايين مي آيد ولي در زمستان به منهاي ۲۷ درجه مي رسد يعني تغييرات دماي هوا در طول سال شديد است. رطوبت و نزولات جوي اندك است و بارندگي عمدتاً در فصل بهار روي مي دهد. ترکمنستان در موقعيت مساعد جغرافيايي قرار دارد. در ادوار گذشته از محدوده کنوني ترکمنستان راههاي تجاري (مهمي) عبور مي کرد که چين، هند و کشورهاي اطراف آن را با ايران، مسکو، بخارا و کشورهاي خاور نزديک ارتباط مي داد.

در حال حاضر در غرب آن آذربايجان و در شمال آن قزاقستان و ازبکستان قرار گرفته است. در بين اين جمهوري ها، جمهوري هاي پيشرفته ديده مي شود که از نظر زراعي و صنعتي توسعه فراواني يافته اند. بين ترکمنستان و جمهوري هاي فوق روابط متقابل اجتماعي-اقتصادي حسنه وجود دارد. به خاطر عبور راههاي آهن، دريايي و هوايي به نقاط مختلف از روي ترکمنستان، اهميت ترانزيتي آن روز به روز افزايش مي يابد.

تقسيمات اداري و كشوري طبق تقسيمات مصوبه ژانويه ۱۹۲۵، ترکمنستان به ۲۶ منطقه اداري تقسيم شده بود که بعد ها تغييرات زيادي در آن صورت پذيرفت. در حال حاضر بزرگترين واحدهاي اداري و منطقه اي را استان ها تشکيل مي دهند که مي توان آن را معادل استان تلقي کرد. در حال حاضر کشور ترکمنستان داراي پنج استان است که عبارتند از:
– استان آخال (به مرکزيت آنو و بدون شهر عشق آباد) با ۴/۹۵ هزار کيلومتر مربع وسعت و ۵۷۵ هزار نفر جمعيت.
– استان بالکان (به مرکزيت بالکان آباد) با ۵/۱۳۸ هزار کيلومتر مربع وسعت و ۳۷۵ هزار نفر جمعيت.
– استان ماري(مرو) (به مرکزيت شهر ماري) با ۷/۸۶ هزار کيلومتر مربع وسعت و ۸۸۱ هزار نفر جمعيت.
– استان لباب (به مرکزيت شهر ترکمن آباد) ۸/۹۳ هزار کيلومتر مربع وسعت و ۸۰۰ هزار نفر جمعيت.
– استان داش اوغوز (به مرکزيت شهر داش اوغوز) با ۶/۷۳ هزار کيلومتر مربع وسعت و ۷۵۷ هزار نفر جمعيت.
و داراي ۱۵ شهر و ۷۴ شهرك است.

پايتخت اين كشور، شهر عشق آباد، واقع در استان آخال است که از لحاظ سياسي- اداري کاملا مستقل عمل مي کند و با جمعيتي بيش از ۰۰۰/۵۰۰ نفر پرجمعيت ترين شهر کشور محسوب مي شود. شهرها و شهرکها مهمترين قسمت اين تقسيمات اداري و سياسي را تشكيل مي دهند. براي تميز شهر ها و شهرك ها قوانين و شرايط خاصي وجود دارد که در سالهاي ۱۹۳۸ ، ۶۶، ۷۵، ۱۹۹۲ تنظيم و مورد بازنگري قرار گرفته اند. طبق قوانين مصوب ۱۴ دسامبر ۱۹۹۲ شهر، شهرک(پاسيولوگ) ، اتراپ (حومه) و اوبا (روستا) به شکل زير تعريف شده است.

شهر: به نقاط جمعيتي و مراکز فعاليت اقتصادي که دورنماي رشد و توسعه در آينده را تصوير مي کنند شهر ناميده مي شود. در حال حاضر کشور ترکمنستان داراي ۲۰ شهر است که خود به ۳ گروه تقسيم مي شوند. اول شهر عشق آباد که از نظر حقوقي هم تراز با استان است. دوم شهرهاي با جمعيت حداقل ۳۰ هزار نفر که داراي حقوقي هم اتراز با اتراپ (حومه) هستند. سومين گروه که شهر هاي با حداقل ۸ هزار نفر جمعيت را در بر مي گيرد.

– شهرک (پاسيولوگ)ها: نقاط جمعيتي داراي مراکز اقتصادي و بهداشتي و با حداقل ۲ هزار نفر جمعيت هستند. در فاصله سالهاي ۹۳-۱۹۹۲ چهارده مورد از روستاهاي ترکمنستان به لحاظ دستيابي به شرايط فوق به شهرک تبديل شده اند که عبارتند از: آرزو، به مدک، دوستليق، زه پيت، کاتروتدين، سورچي اوبا، خوجه قلا، وکيل بازار، په شانالي، پاراخات، جلگه، باش ساقا، کليف و باغ آباد.
– اتراپ: محدوده هايي مشتمل بر نقاط روستايي و شهري است که در بطن استان قرار مي گيرد. اتراپ را قبلا رايون مي ناميدند.
اوبا (روستا)ها: پايين ترين پله تقسيمات اداري و سياسي هستند. تا قبل از رهبري استان و اتراپ، رهبري اوبا ها را «آرچن» بر عهده داشت.
بندر تركمنباشي در ساحل درياي خزر يك مركز صنعتي و تفريحي محسوب مي شود. اين بندر علاوه بر داشتن پالايشگاه نفت و گاز، در تابستان پذيراي دوستداران دريا است.

همسايگان و مرزهاي ترکمنستان در شرق، آمودريا مرز مشترک ترکمنستان، و ازبکستان را تشکيل مي دهد. اين مرز، در شمال مدار ۴۰ درجه از کرانه چپ رود فوق و در جنوب مدار ۴۹ درجه از فاصله ۶۰ کيلومتري کرانه راست آن مي گذرد. ادامه دشتهاي صندوق لي و کوه هاي قيصر به طرف غرب نيز در اينجا وارد محدوده ترکمنستان مي گردد. مرز هاي غربي ترکمنستان، درياي خزر مي باشد که آن را از آذربايجان جدا مي کند. کناره هاي خزر در ترکمنستان داراي بريدگي هاي متعدد است، در خليج قره بُغاز، ترکمنباشي و خليج ترکمن، آب خزر به سمت خشکي پيشروي دارد و بر عکس در شبه جزاير ترکمنباشي و پلکن نيز مي توان پيشروي خشکي به طرف دريا را مشاهده نمود.

چلکن در اوايل سده بيستم بصورت جزيره بوده ولي بعدها به جهت کاهش سطح آب خزر به شبه جزيره مبدل شد. همسايگان شمالي ترکمنستان جمهوري قزاقستان و جمهوري خود مختار قره قالپاقستان بوده و همسايگان جنوبي ترکمنستان نيز جمهوري اسلامي ايران و افغانستان هستند. خط مرزي آن در اينجا از شمال پايکوه هاي پاروپاميز و از حدود خط الراس کوه هاي کوپت داغ مي گذرد.

دین و مذهب ترکمنستان:
اسلام مذهب اکثر مردم کشور است. ۸۹٪ ترکمن‌ها مسلمان (اکثرا پیرو مکتب حنفی از مذهب اهل سنت) و ۹٪ پیرو کلیسای ارتدوکس روسیه هستند.

گردآوری شده از:
کتابهای تاریخ و جغرافیا،
تاریخ و ادبیات در ایران، انتشارات فردوس.
نوشته‌های امین گلی ص 98، الی 103.

منبع: مارقوش ترکمن صحرا
شرکت بازرگاني و گردشگري
www.margush.ir

گنبد کاووس – پاساژ شهرداري، واحد 12
Tel: 0172 – 222 12 28
TelFax: 0172 – 229 14 49
Mobile: 0939 229 14 49

استفاده از مطالب سايت با قيد منبع مانعي ندارد.