آق آباد – خلیل یزدانی: دو کشور دوست، برادر و همسایه ایران و ترکمنستان بخاطر همسایگی، مرز طولانی و ریشه‌های تاریخی روابط حسنه‌ای دارند. مشارکت جمهوری اسلامی ایران در برنامه‌های اقتصادی ترکمنستان و ادامه آن در سال‌های آتی چشمگیر و قابل توجه است.
سفر مقامات ایرانی در ماه‌های اخیر جمله رئیس مجلس، وزیر امور خارجه و معاون وزیر امور خارجه ایران به ترکمنستان و رضایت‌مندی و دیدگاه مثبت آنان از ادامه مشارکت و نیز تاکید وزیر خارجه ترکمنستان بر دیدگاه و اراده رئیس جمهور ترکمنستان قربانقلی بردی محمداف در خصوص در اولویت قرار دادن روابط با همسایگان و حسن همجواری در سیاست خاص خارجی و توصیف ایران به عنوان نزدیک‌ترین همسایه دوست و برادر دلایل محکمی بر این ادعاست که می‌توان گفت این روابط، دوستی و برادری میراث نیاکان می‌باشد.
کشور ترکمنستان سرزمینی با آثار تاریخی و فرهنگی و همسایه دیرینه جمهوری اسلامی ایران، و خواستگاه اسب‌های مشهور و اصیل آخال تکه می‌باشد که هر ساله جشن اسب ترکمن با شور و شوق و شکوه خاصی در شهر زیبای عشق آباد برگزار میشود.
به همین مناسبت ترجمه مقاله‌ای با عنوان زیورآلات اسب ترکمن برگرفته از ویژه‌نامه اسب ترکمن چاپ مرکز مطبوعات ترکمنستان را تقدیم هموطنان عزیز می‌نمایم.
زیور آلات اسب ترکمن
مردم ترکمن اسب را افتخار ملی، رفیق جوانان و بال پروازشان می‌دانند. اگر صدای شیهه اسب در حیاط و درگاه خانه ترکمن شنیده شود نشانه صحت و سلامتی آن خانواده تلقی می شود. در دیدگاه و برداشت مردم بلند اقبال ترکمن نسبت به اسب، معنی و مفهومی خاص، شعور و محبت نهفته است. این اسبان هدیه شده از طرف خداوند متعال به انسان ها، در جنگ ها همراه جوانان پر صلابت ترکمن بوده و در زمان صلح نیز مورد احترام، عزیز و گرامی داشته شده است. ضرب المثل هایی سرشار از معانی و مضامین ظریف و حکیمانه که در بین مردم رواج دارد از این قبیل «آتئم- غاناتئم : اسبم – بالم »، « آت ییگیدینگ مئرادی: اسب مقصد و مراد جوان است» ، « ایر توروپ آتانگی گؤر- آتانگدان سونگ آتینگی: صبح که بیدار شدی اول به پدرت سر بزن بعد از پدرت، به اسبت» دلیلی بر اثبات این مفاهیم می‌باشد.
همانطور که هر خانواده ترکمن عروسان و دختران صاحب ذوق و با سلیقه خود را با زیور آلات می آراید، اسب یعنی این افتخار ملی خود را نیز با زیور آلات ساخته شده از طلا، نقره، لعل، مرجان، زبرجد، زمرد زینت داده، بر زیبایی اسبان ترکمن که خود زیبایی های روزگار را دو چندان می کنند نیز افزوده‌اند.
زیور آلات اسب ها، هر کدام دنیای اسرارآمیزیست که با صفحات پیشین تاریخ بشریت مرتبط است. این زیور آلات میراث ملی تکامل یافته ایست که از اعماق دوران ها سرچشمه گرفته اند.
هنر زرگری که گونه‌های متنوعی از انواع زیور آلات را به سراسر دنیا معرفی کرده از هنرهای برجسته و ممتازی است که در بین مردم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
زرگران ترکمن از دیر باز با ابداع و ساخت زیور آلات برای آراستن اسبهایشان و آنها را نیز همچون خانه های پربرکتشان و یا همچون زنان خویش که به مثابه پرچم ناموس خویش می دانند، از زخم زبان و چشمهای نحس و از آسیبها و بلایای پنهان و آشکار حفظ و مراقبت نمودند چون زیور آلاتی که برای آراستن اسبان استفاده می شده، منقش کردن ، نحوه ساخت و نامگذاری آنها خاصیت‌های مخصوص بخود را داشته است.
زرگران ترکمن اسب‌های خود را نیز با زیور آلات ملی که از طلا، نقره ساخته شده و در آنها سنگهای گران قیمت بکار رفته است می آراستند. زرگران در ساخت آنها زمینه آنرا از نقره ناب و پاک ساخته و روی آن را با آب طلا زراندود کرده اند و نگین‌هایی از زبرجد، زمرد، عقیق، فیروزه برای آن گذاشتند. نقوشی مانند ایسلیمی ( اوزولمز ) ıslımı (üzülmez )، چئبئق çybyk ، بوغدای bugday، قوش گؤزی guşgözı، ستارا sytara در آن ایجاد کرده‌اند.
زیور آلات مخصوص اسب ها، با نقوش کار شده بر روی آنها، نحوه ساخت و نامگذاریشان ویژگی های مخصوص به خود را دارند. آنها عبارتند از:
– زیور آلات مخصوص اسب‌ها از نقره حلال و ناب ساخته می شوند.
– قریب به اتفاق زیور آلات اسب ها با دوخته شدن قطعه‌های نقره ( غوش گؤزی guşgözı ، سئتارا sytara ، بأزبنتbäzbent ) روی چرم ساخته می شوند.
– زیور آلات با آب طلا زر اندود ( آبکاری ) می شوند.
– بر روی زیور آلات اسب نگین هایی از عقیق و فیروزه می کارند.
– روی زیور آلات اسب نقوشی مانند ایسلیمی ( اوزولمز) ) ıslımı (üzülmez، بوغدای bugday ، چئبئق çybyk منقش میشود.
در گذشته بر این باور اعتقاد داشتند که نگین های عقیق کاشته شده بر این زیور آلات اسبهایشان را از چشم و زبان بد و نحس و اثرات صاعقه و رعد و برق در آمان داشته و نیز به پیروزی و کسب موفقیت در جنگها کمک میکند.
در اینجا جا دارد از تعدادی از زیور آلات نگین دار را نام ببریم: گؤوس بند(göwüsbent)، آلا غایئش(alagaýyş)، بأزبنتbäzbent)، غوشغون(guşgun)، ایه رینگ غاشی( eýerıň gaşy)، غوش غؤزی( guşgözı)، سئتارا( sytara )، آیئل توقا( aýyl toka ) و مانند این‌ها.
نوشته: قیزیل گول قیاسوا ترجمه: خلیل یزدانی. با تشکر از احمد جهانی
Behışdı – Ahalteke atlary adynda yörıte neşırden alyndy.
Türkmen Atlarynıň bezeg zynatlary.
Ýazan: Gyzylgül kyýasowa
منبع:
مارقوش / دايرة المعارف ترکمن صحرا
www.margush.ir
telfax: 0172-2221228
tel: 0172-2291449
mob:+98 9392291449
استفاده از مطالب سايت با قيد منبع مانعي ندارد.
