قدیمیترین آثار زبان ترکی در زبان سرخ پوستان امریکا

زبان ترکی و زبان سرخپوستی

در سال ۱۶۳۸ آقای ” جان ژوسلین” (۱) متوجه شدند که در زبان سرخ پوستان امریکا آثاری از لغات ترکی وجود دارد. در قرن نوزده ” اتو رریک” (۲) در زبان اقوام ” سو” از سرخ پوستان شمال امریکا لیستی از لغاتی با نزدیکی به زبان ترکی تهیه نمود. مثلا،” تانگ”یعنی طلوع ” تائی ” یا ” تانگی ” یعنی آموختن. ” آتا ” یعنی پدر، ” آنا ” یعنی، مادر، ” تا ” یا ” ته ” یعنی ضمیمه‌ای برای مکان، ” اکتا ” یعنی ” یک طرف ” و غیره. در ایتالیا و فرانسه نیز بررسی‌هایی مشابه انجام شد و نتایج یکسانی بدست امد.
دانشمند سوئدی اقای ” استیک ویگاندر” (۳) تعدادی از تحقیقات خود را در مورد رابطه بین زبان‌های قوم ” مایا ” و زبان‌های التائی انتشار داده است. اقای ” ا. کاریمولین ، ۱۴۱-۱۳۶ ۱۹۷۶ (۴) در تحقیقات خود مثال‌های زیر را آورده است:
” ااک ” یعنی خیس ، ” اکا “-” اگا ” ، ” آقا ” یعنی جریان ، جاری شدن . ” بالدیز ” یعنی خواهر جوانتر همسر، ” بایال ” یعنی ثروتمند و فراوان، ” بویا ” یعنی رنگ ، ” بور ” یعنی بافتن گیسو، ” ایک ” یعنی ظاهر شدن، و ” تور ” یعنی ایستادن.
در زبان سرخ پوستان آمریکایی ” مایا ” صداهای ” ی ” و ” یو ” بطور مکرر قابل تبدیل و تغییر هستند و این معمولا فونتیک ترکی را به خاطر می‌آورد. مثل زبان ترکی در زبان ” مایا ” کلمه ” یاش “به مفهوم نو و تازه و جوان می‌باشد و ترکیب آن مثل ” یاشیل ” یعنی سبز است. (دییگو.د.لاندا،۱۹۵۵،۱۹،۷۷،۷۹ ) (۵).
دانشمند روسی آقای ” یو.وی.کنوروزوف ” (۶) برای مدت طولانی و مستمر، نوشته ها و فرهنگ قوم ” مایا ” را مطالعه کرده است. در نتیجه او لیست لغات مربوط به زبان ” مایا ” را تنظیم کرده ولی هیچوقت به این فکر نیفتاده که تشابهی بین آن لغات و واژگان زبان ترکی وجود داشته است. بعضی از این تشابهات در زیر آورده شده است.
” چاک ” یعنی رنگ در کلمه ” چاگیلدیر – انعکاس دادن ” ” چاک ” یعنی تنور و بخاری . در کلمه ” چاقما ” یعنی سنگ اتش زنه.” یاش کین “، یعنی خورشید. در ترکی ” کین ” ( گون ) به خورشید اطلاق می شد. کلمه ترکی ” کن یاش ” ( گون یاش” در ترکی باستان با کلمه ” یاش کیک ” ( یاش کین- یاشیک ) با معنی خورشید مترادف است. در زبان ” مایا ” کلمه ” یاش ” به معنی اتش استفاده شده است و در ترکی تاتارها کلمه ” یاشن ” (روشن شدن) با معنی اتش ارتباط دارد. کلمه ” گون ” ( خورشید ) در هر دو زبان با معنی آتش ارتباط دارد.
تمام این بررسی‌ها نشان می‌دهد که تشابهات معانی در لغات ترکی و زبان ” مایا ” تصادفی نبوده، بلکه به تشابه ساختار زبانی آنها مربوط می شود.
” ااک ” – روشنائی
” ایچین ” – حمام کردن. ” اچ +این ” –در اب فرو رفتن – در یافتن.
” چن ” – چاه ، طبیعی و نه مصنوعی. ” چونگل ” – گود.
” ایشیل ” قسمتی از سرزمین مایا، ” ایش – ایل ” یا ” ایچ – ایل ” – مملکت داخلی، با قسمت انتهائی
” ال – ایل ” اسامی مکان‌ها بصورت زیر وجود دارد.
ایشیل، تسنتال، تسوتس ایل، چول، چونت ایل، پوهلاب ایل، باک هال ایل، کوسوم ال، چکتمال، کونگ ال، ایتسم ال، و وک یاب ال.(دییگو.د.لاندا )
البته امکان اینکه مثالهای بیشتری از نظر تشابه زبانی بین زبان مایا و ترک اورده شود وجود دارد، ولی مثالهای قبلی بیان شده نشان می‌دهد که زبان مایا از نظر عاریه‌های ترکی غنی است. قدیمی‌ترین ریشه‌های قومی انسان‌ها را معمولا از طریق زبان‌شناسان و با بررسی مطالعات زبان‌شناسان و با اضافه کردن مشاهدات باستان‌شناسی به آن پیدا می‌کنند. در علوم زبان‌شناسی و تاریخی مرسوم در اروپا و روسیه، که با ادعای مرکزیت برای “هند و اروپائی”ها نوشته شده، سعی شده که تقسیم زبان اورال-آلتایی به زبان های التایی و اورالی از حدود ده‌هزار سال پیش و تقسیم زبان آلتایی به زبان‌های ترکی –مغولی، منچوری و ژاپنی- کره‌ای از حدود شش هزار سال پیش و تقسیم زبان ترکی – مغولی به زبان‌های ترکی و مغولی حدود چهارهزار سال پیش اتفاق افتاده است.

اولین شکاف در دیدگاه فوق در قرن هفده اتفاق افتاد و در قرن نوزده ضربات سختی به ایده فوق وارد شد و در قرن بیست تناقض گفته‌های مدعیان ثابت شد.
در سال ۱۶۳۸ اقای ” جان ژوسلین” (۱) متوجه شدند که در زبان سرخ پوستان امریکا آثاری از لغات ترکی وجود دارد. در قرن نوزده ” اتو رریک” (۲) در زبان اقوام ” سو” از سرخ پوستان شمال امریکا لیستی از لغاتی با نزدیکی به زبان ترکی تهیه نمود. مثلا،” تانگ”یعنی طلوع ” تائی ” یا ” تانگی ” یعنی آموختن. ” اتا ” یعنی پدر، ” اینا ” یعنی، مادر، ” تا ” یا ” ته ” یعنی ضمیمه‌ای برای مکان، ” اکتا ” یعنی ” یک طرف ” و غیره. در ایتالیا و فرانسه نیز بررسی‌هایی مشابه انجام شد و نتایج یکسانی بدست امد.
دانشمند سوئدی اقای ” استیک ویگاندر” (۳) تعدادی از تحقیقات خود را در مورد رابطه بین زبان‌های قوم ” مایا ” و زبان‌های التائی انتشار داده است. اقای ” ا. کاریمولین ، ۱۴۱-۱۳۶ ۱۹۷۶ (۴) در تحقیقات خود مثال‌های زیر را آورده است:
” ااک ” یعنی خیس ، ” اکا “-” اگا ” ، ” آقا ” یعنی جریان ، جاری شدن . ” بالدیز ” یعنی خواهر جوانتر همسر، ” بایال ” یعنی ثروتمند و فراوان، ” بویا ” یعنی رنگ ، ” بور ” یعنی بافتن گیسو، ” ایک ” یعنی ظاهر شدن، و ” تور ” یعنی ایستادن.
در زبان سرخ پوستان آمریکایی ” مایا ” صداهای ” ی ” و ” یو ” بطور مکرر قابل تبدیل و تغییر هستند و این معمولا فونتیک ترکی را به خاطر می‌آورد. مثل زبان ترکی در زبان ” مایا ” کلمه ” یاش “به مفهوم نو و تازه و جوان می‌باشد و ترکیب آن مثل ” یاشیل ” یعنی سبز است. (دییگو.د.لاندا،۱۹۵۵،۱۹،۷۷،۷۹ ) (۵).
دانشمند روسی آقای ” یو.وی.کنوروزوف ” (۶) برای مدت طولانی و مستمر، نوشته ها و فرهنگ قوم ” مایا ” را مطالعه کرده است. در نتیجه او لیست لغات مربوط به زبان ” مایا ” را تنظیم کرده ولی هیچوقت به این فکر نیفتاده که تشابهی بین آن لغات و واژگان زبان ترکی وجود داشته است. بعضی از این تشابهات در زیر آورده شده است.
” چاک ” یعنی رنگ در کلمه ” چاگیلدیر – انعکاس دادن ” ” چاک ” یعنی تنور و بخاری . در کلمه ” چاقما ” یعنی سنگ اتش زنه.” یاش کین “، یعنی خورشید. در ترکی ” کین ” ( گون ) به خورشید اطلاق می شد. کلمه ترکی ” کن یاش ” ( گون یاش” در ترکی باستان با کلمه ” یاش کیک ” ( یاش کین- یاشیک ) با معنی خورشید مترادف است. در زبان ” مایا ” کلمه ” یاش ” به معنی اتش استفاده شده است و در ترکی تاتارها کلمه ” یاشن ” (روشن شدن) با معنی اتش ارتباط دارد. کلمه ” گون ” ( خورشید ) در هر دو زبان با معنی آتش ارتباط دارد.
تمام این بررسی‌ها نشان می‌دهد که تشابهات معانی در لغات ترکی و زبان ” مایا ” تصادفی نبوده، بلکه به تشابه ساختار زبانی آنها مربوط می شود.
” ااک ” – روشنائی
” ایچین ” – حمام کردن. ” اچ +این ” –در اب فرو رفتن – در یافتن.
” چن ” – چاه ، طبیعی و نه مصنوعی. ” چونگل ” – گود.
” ایشیل ” قسمتی از سرزمین مایا، ” ایش – ایل ” یا ” ایچ – ایل ” – مملکت داخلی، با قسمت انتهائی
” ال – ایل ” اسامی مکان‌ها بصورت زیر وجود دارد.
ایشیل، تسنتال، تسوتس ایل، چول، چونت ایل، پوهلاب ایل، باک هال ایل، کوسوم ال، چکتمال، کونگ ال، ایتسم ال، و وک یاب ال.(دییگو.د.لاندا )
البته امکان اینکه مثالهای بیشتری از نظر تشابه زبانی بین زبان مایا و ترک اورده شود وجود دارد، ولی مثالهای قبلی بیان شده نشان می‌دهد که زبان مایا از نظر عاریه‌های ترکی غنی است.
مردم مایا مثل ترک‌ها منسوبین جوانتر و بزرگتر را به خوبی تشخیص می‌داده‌اند و انها را به عناوین مختلف صدا می‌کرده‌اند. (دییگو.لاندا.۱۹۵۵،۴۸)(۷).( ایلمینسکی.ان.ای.۱۸۶۲،۲۲،۲۳) (۸) .
موزیک قوم مایا مثل ترک‌ها اساس پنج صدایی ( پنتاتونیک) داشته است.
تحقیقات “یو.وی.کنوروزوف” (۹) نشان می‌دهد که نظام اجتمائی قوم مایا شبیه جامعه سومر و مصر بوده است. در هر دو، ساختار قبیله‌ای با ساختار برده‌داری ترکیب شده بوده است.(دییگو..د لاندا.۱۹۵۵،۳۷) (۱۰)
چون مایاهای آمریکای شمالی از جهات متفاوت ترک‌ها را به خاطر میاورد، بعضی دانشمندان مایا‌ها را ” پراترک” (ماقبل ترک) بحساب میآاورند. به نظر ما برای نفی یا اثبات هر مدعائی لازم است که مطالعات تطبیقی دقیقی از نظر زبان‌شناسی تاریخی، باستان‌شناسی، انسان‌شناسی، افسانه‌شناسی، و هنری این انسان‌ها داشته باشیم. تنها در سایه چنین مطالعاتی می‌توان گفت کدام یک از آنها قدمت بیشتری دارند. بعضی اقوام سرخ پوست امریکا، چه ماقبل ترک و چه غیر ترک، در اوراسیا تاثیرات عمیقی از ترک‌ها را بر خود داشته‌اند. از هر ریشه‌ای که باشند، تاثیرات و نزدیکی زیاد آنها را به ترک‌ها نشان می‌دهد که در ۲۰ تا ۳۰ هزار سال پیش ترک‌ها در قاره اوراسیا بطور وسیع پراکنده بوده‌اند.
در مخالفت با نتیجه‌گیری فوق، طرفداران مرکزیت اروپایی علوم، وجود ارتباط اقوام سرخ پوست امریکا با قبایل اوراسیا را رد می‌کنند ولی بررسی دقیق نشان می‌دهد که در حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار پیش تنگه برینگ وجود نداشته است و قاره امریکا و اسیا بوسیله خشکی پل مانندی بهم وصل بوده‌اند و انسان‌ها آزادانه و به راحتی از آنها در رفت و آمد بوده‌اند. (ب.کوزمیشکف.۳۴۲.۱۹۶۸) (۱۱). انواع انسانی، مطابق خصوصیات سرخ پوستان امریکا، هم در آسیا و هم در اروپا پیدا شده‌اند، همچنین در باشقیرستان (گ.ماتیوشین ۲۹-۳۰.۱۹۶۹ ) (۱۲) و هم در مغولستان (نووگرودوا . ای.ا.۳۰-۱۹۷۷ ) (۱۳). جمجمه‌ها و مقبره های پنج هزار ساله نشان می‌دهد که اجداد سرخ‌پوستان امریکا در این مناطق زندگی می کرده‌اند.
هیئت اعزامی باستانشناسی مشترک امریکا و حکومت شوروی، بدین نتیجه رسیده اند که مردمانی از اسیا به قاره امریکا، از طریق تنگه برینگ، آلاسکا و جزایر الوتیان مهاجرت کرده‌اند. سرپرست این گروه اعزامی، “اوکلانیکوف ” متوجه شده است که سیبریه‌ای‌ها، اولین امریکایی‌ها هستند. (اکلانیکوف۱۹۷۵-۳۳) (۱۴). آنها بتدریج مسافرت سخت و طولانی بسوی امریکای جنوبی داشته‌اند. (ب.کوزمیشکوف.۱۹۶۸-۳۴۳) (۱۵)
اعلام اینکه باستانی‌ترین ترک‌ها در اروپای غربی، حتی در شبه جزیره سیبری زندگی می‌کرده‌اند، می‌تواند فرضیه اولین مهاجرت به امریکا، از طریق اروپا را مطرح کند. ولی این فرضیه احتیاج به بررسی خیلی دقیق دارد.
مردم “مایا” نشان می‌دهند که آنها گروه بزرگی از سرخ پوستان امریکایی هستند که در شبه جزیره یوکاتان ساکن شده اند. مایاها قبل از دوره ما، تمدن و فرهنگ بسیار پیش رفته‌ای ایجاد کرده بودند که احتیاج به مطالعات مخصوص دارد، ما فقط این‌را می‌دانیم که تمدن آنها توسط فاتحان اسپانیایی از بین رفته است.
اگر همانندی ترک‌ها و سرخ پوستان امریکا ثابت شود، می‌توانیم بگوییم: ترک‌ها قبل از اینکه اجداد سرخ‌پوستان امریکا به آنجا مهاجرت بکنند وجود داشته‌اند. در صورتی که مهاجرت اجداد اوراسیایی سرخ پوستان آمریکا از طریق تنگه برینگ (که قبلا وجود نداشته) انجام شده باشد، باید در مورد اقوام بسیار قدیمی ترکی در ناحیه شرق سیبری زندگی می‌کرده‌اند، تحقیقات گسترده‌ای صورت گیرد. اگر دانشمندان بتوانند ثابت کنند که مهاجرت از طریق اروپا صورت گرفته است، باید در آن مناطق در مورد اجداد قدیمی ترک‌های آن مناطق تحقیقات وسیعی انجام شود.
میرفاتح زکییف: محقق و استاد تاریخ دانشگاه غازان (قازان)
ترجمه: دکتر رحمت قاضیانی

Literature
۱-John Djosselin
۲-Otto Rerig
۳-Stig Vikander
۴-Karimullin A.۱۹۷۶.Possible relationship of American Indian language with the Turkic linguistics.Kazan
۵-Diego de landa,۱۹۵۵,۱۷,۷۷,۷۹
۶-U.V.Knozonov
۷-Diego de landa.۱۹۵۵,۳۷
۸-Ilminsky N.I.۱۸۶۲.Introductiry Lecture in the Turkic-tatar language course.Kazan.
۹-U.D.Knozonov
۱۰-Diego de Landa.۱۹۵۵,۳۷
۱۱,۱۵-Kuzmishchev,V.۱۹۶۸ Secrets of Maya Priest.M
۱۲-Matushkin G.۱۹۶۹.Indian in the Ural//Around the world, No.۱۰
۱۳-Novogradova E.A.۱۹۷۷.Antique monuoments and some problems of the Mongolian ethnogenesis//Problems of the Far East.No .۱
۱۴-Okladnikov A.۱۹۷۵.First Americans were Siberians//Science and Life.No.۱۲.

منبع:

مارقوش ترکمن صحرا
شرکت بازرگانی و گردشگری
www.margush.ir

گردآوری و تنظیم : یاشار نیازی / مارقوش ؛ دایره المعارف ترکمن های جهان

استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع مانعی ندارد.