نمد «کچه» هنر صنایع دستی و میراث گذشته‏‌های دور قوم ترکمن+تصاویر

تورکمن نیوز – نمدهای زیبا یا «کچه» یکی از محصولات صنایع دستی سنتی ترکمنستان با قدمت ۱۰۰۰ سال است.
تورکمن نیوز: در عشق‏‌آباد، نمد ساده‌ترین نوع فرش است که تولید آن آسان بوده و نیاز به دستگاه خاصی برای تولید آن نیست و بیشتر با دستان توانای نمدمال تهیه می‌شود که پیدایش آن به ۱۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد و هم‌اکنون در جامعه ترکمنی با توجه به زیبایی نقوش جز صنایع دستی محبوب قرار دارد.

هر چند که فرش دستباف و فرش‏‌های ماشینی جای نمد را در کاربرد میان مردم کم کرده‌است، اما این هنر به عنوان میراث زیبا صنایع دستی گذشته‏‌های قوم ترکمن، هم‏‌اکنون در جامع ترکمنستان از احترام و جایگاهی مهمی برخوردار بوده علاوه بر این نمد، زینت نمایشگاه‏های صنایع دستی، موزه‏ها، نگارخانه‏‌ها و نیز فروشگاه‏‌های عمومی تبدیل شده‌‏است، نمد در هر خانه ترکمن به عنوان جانمازی نیز به صورت گسترده استفاده می‏‌شود.

این محصول برای پوشاندن کف اتاق، سالن، پوشش آلاچیق، پوشش اسب، رویه‌ زین و … به کار می‌رود.

هم اکنون استفاده از نمد ترکمنی برای فرش کردن اطاق کمتر استفاده می‌شود اما خانه‌ای نیست که در آن از نمد به عنوان سجاده استفاده نشود.

• طرز تهیه نمد ترکمنی

طرز تهیه نمد به شرح زیر است: ابتدا پشم را می‌شویند و پشم شسته شده را روی حصیری از جنس نی، خشک می‏‌کنند.

بعد از خشک شدن با چوبی باریک مانند حلاج‌ها، ضربه می‌زنند و با این کار، الیاف پشم کاملا از هم جدا می‌شود و پف می‏‌کند. بعد از مرحله‌ی حلاجی، پشم را به رنگ‏های دلخواه، رنگ آمیزی می‌کنند و پشم‌های رنگ شده را روی حصیری از نی بر اساس ذهنیات خود، شکل می‏‌دهند، این شکل‌ها گرفته شده از طبیعت اطراف و بیشتر به شکل قوچ و شاخ قوچ است.

حصیر را با نقش‌های شکل گرفته، لوله کرده و با طناب می‌بندند و حصیر لوله شده را در سطحی از زمین که با کاه پوشانیده اند قرار می‌دهند و به تدریج بر روی آن، آب گرم می‌ریزند و حصیر لوله شده را با طنابی که به دور آن پیچیده‌اند بر روی زمینی که با کاه پوشیده شده، می‌غلطانند. این عمل حدود ۳ ساعت ادامه می‌یابد.

بعد از ۳ ساعت، نمد را که اکنون الیاف بهم چسبیده است، از حصیر بیرون می‏‌آورند و در مرحله آخر، نمد مال‌ها، حدود ۶ ساعت نمد را بر روی همان حصیر می‌مالند در حالی که مرتب به آن آب نیمه گرم می‌پاشند.

نمد مالی نیز مثل قالی بافی منحصرا کار زن هاست و مرد ترکمن در این گستره، جز کمک در حصیر غلطانی نقش دیگر ندارد. نقش و نگار نمد با نقش و نگار در قالی فرق می‌‏کند. مشهورترین این نقش‌ها شامل دیه گؤز، چشم شتر، قُچ، قوچ، ثاری چیبین، عقرب زرد، تیرانا، ماهی غضروفی (خاویار) و قوشماقچه می‌شود.

بدین جهت نمد نسبت به اندازه‌اش متنوع است چنان که «بیر امزیک، ایکی امزیک، اوچ امزیک، دورت، امزیک، بأش امزیک» اندازه‏های نمد ترکمنی است.

کاربرد تصاویر در زمینه اصلی نمد در اشکال و رنگ‌های متنوع مانند، جنگ میان حیوانات، تصویر درختان و صحنه‌های با انسان برخی در شکل آبستراکت، نشانگر نماد‌های دوران کهن بوده که تا امروز نیز در نزد ترکمن‌ها و دیگر اقوام ترک زبان مانده‌‏است.

کاربرد تصاویر هندسی، دومین نوع ویژگی و زینت نقوش نمد است. چنین طرح‌های هندسی درفرش ترکمن نیز دیده می‌شود. همانگونه که گفته شد، نمد ترکمن‏های یموت و به طور کلی ترکمن‏ها مطابق تاریخ و سابقه ۲۵۰۰ ساله خود با نقش با شاخ قوچ به رنگ‏های سیاه وسرخ، با ابرهایی به رنگ‏های سفید و سرخ که نشان از سمبول آسمان و زمین بوده با نقوش نمد‏های قیرقیزها و دیگر اقوام ترک مشترک می‌باشد.

منبع: آیغیت به نقل از خبرگزاری فارس