یارتی قولاق
بیری بارمیش، بیری یوُقمیش. اؤنگده بیر دایحان آدام بارمیش. اوُنینگ آیالی گؤورِلیمیش. گونلرده بیر گۆن اوُل دایحان دگیرمنه اوون اۆوتدیرمأگه گیدنده، ایزیندان اوُغلی بوُلوپدیر. یانگقی بوُلان اوُغلانینگ اولولیغی ادیل یارتی قولاق یالی دیییأر. شوُنگا گؤرأ اوُنگا یارتی قولاق دیییپ آد بریپدیرلر.
یارتی قولاق، بوُلان بادینا دیل آچیپ:
-اجه، اجه، ای اجه، دأدِم نیرأ گیتدی؟ دیییپ سوُراپدیر.
اجـِسی اوُغلونینگ بوُلان بادینا گپلأپ باشلاماغینی گنگ گؤرۆپ، اؤر-گؤکدن گلیپدیر-ده:
-دأدنگ دگیرمنه اوون اۆوتدیرمأگ گیتدی- دیییپ آیدیپدیر.
-من-ده دگیرمنه گیتجک!- دیییپ، یارتی قولاق جدیر-جدیر ادیپدیر.
اجـِسی:
-ویی، اۆودن اوونینی گتیرمأگه دأدنگه اولاغام گرکدیر. حانحا یاتاقدا دۆیأمیز گأوۆش غایتاریپ چؤکۆپ اوُتیر. شوُنی مۆن-ده اؤتأگیت-دیییپدیر.
یارتی قـولاق دۆیأنی قازیغیندان بوُشادیپ، اۆستۆنه بؤکۆپ مۆنۆپدیر-ده اوُنونگ یۆنگلک بوُینونا دیرماشیپ، قولاغینا باریپ گیریپدیر.
دۆیه اولی یوُلونگ اوُرتاسی بیلن دگیرمنه طاراپ گیدیپ باریارقا، یوُلونگ قیراسیندا اوُیناپ یؤرن بیر توُپار اوُغلان:
-اینحا بیر بوُش دۆیه گلیأر!- دیییشیپ، اوُنی ساقلاپدیرلار.
یارتی قـولاق:
-حأی، بززاتلار، گوُیبرینگ دۆیأنی!- دیییپ قاحارلانیپدیر.
اوُغلانلار تؤورکلرینه باقسالار-دا، حیچ کیمه گؤزلری دۆشمأندیر.
– بو سس نیردن گلیأرکأ؟- دیییشیپ، قـوُرقـولارینا دۆیأنی اؤز اوغرونا گوُیبریپ، قاچیپ گیدیپدیرلر.
یارتی قـولاق دۆیأنی سۆرۆپ، دگیرمنینگ آغزینا باریپدیر-دا:
– دأده!- دیییپ قیغیریپدیر.
یارتی قولاغینگ دأده سی بوُلسا اوُغلونینگ باردیغینی بیلمأنسوُنگ، سس برمأندیر.
-آی، دأده، حاو!- دیییپ، یارتی قـولاق یـِنه-ده قیغیریپدیر.
ایزیندان اوُغلی بوُلوپ، اوُنونگ اییام گپلأپ بیلیأندیگیندن حابارسیز. یارتی قولاغینگ دأده سی:
-بأ، منینگ اوُغلوم یوُقدی-دا. بو منی چاغیریار- دیییپ، دگیرمندن چیقاندا، یارتی قـولاق:
-دأده حانی بأررأک گلسنه!- دیییپ، یـِنه-ده قیغیریار.
-“دأدم گلسه قـوُرقوزایین”-دیییپ یارتی قـولاق دۆیأنینگ قولاغیندان تاوسوپ دۆشۆپ، بیر قیسیم اوُتونگ آشاغیندا گیزلنیأر. ادیل شوُل واغتام دۆیه یارتی قولاغینگ گیزلنیپ یاتان اوُتونی آغزینا آلیپ، چـِینأپ-چـِینـِمأن یوودوپ قـوُیبریأر.
یارتی قولاغینگ دأده سی گؤرسه، دۆیه دِن باشغا حیچ کیم یوُق دیییأر.
اوُل:
-اوُغلوم، اوُغلوم!- دیییپ قیغیریار، یارتی قـولاق دۆیأنینگ ایچیندن:
-دأده، من دۆیأنینگ ایچینده، منی دۆیه ایدی- دیییپ جوُغاپ بریأر.
یارتی قولاغینگ دأده سی اوودن اوونینی دۆیه سینه یۆکلأپ، اؤینه دوُلانیپ گلیأر.
آیالی اؤنگۆندن چیقیپ:
-اوُغلومی حم گتیردینگمی؟- دیییپ سوُرایار.
یارتی قولاغینگ دأده سی:
-اوُغلومیز-آ دۆیه ایدی- دیییپ حابار بریأر. یارتی قولاغینگ اجـِسی نأتجگینی بیلمأن بوُیور-بوُیور یاش دؤکۆپ آغلایار. سوُنگرا أر-آیال یارتی قولاغی تاپماق اۆچین دۆیه لرینی اؤلدۆرۆپ، ایچگه لرینی بیر-بیر بارلایارلار. شوُل بارلاپ اوُتورشلارینا: “آی، زات یوُقدور-دا” دیییپ، بیر بؤلک ایچـِگأنی زینگیپ قـؤیبریأرلر. یارتی قـولاق شوُنونگ ایچینده میش. اوُلار اوُغوللارینی تاپمان، قینانیپ اوُتوریارلار.
شوُل آغشام بیر آچ مؤجک دۆیأنینگ سوُیلان یرینه گلیپ، یانگقی بؤلِجیک ایچـِگأنی ایییپدیر. مؤجک سوُنگرا بیر چوُپانینگ قـوُینونی داراجاق بوُلوپ باریپدیر.
یارتی قـولاق مؤجگینگ نییتینی آنگلاپ:
-حای، چوُپان، حوُو! قـوُینونگ گیتدی، حوُو!- دیییپ قیغیرماقا باشلایار.
چوُپان حم:
-آی، بیر اؤِوجینگ بار قاُواوری!- دیییپ ایتلرینی کۆشگۆریپ، مؤجگی قاوالاپدیر.
-حای-حای!- دیییپ، یارتی قـولاق حم قاچیپ باریان مؤجگینگ ایچیندن قوُپغون تورزوپدیر. قـویون ایمکدن بیزار، مؤجک زوُردان اؤزۆنی قـوتاریپدیر.
آچ حالتیلداپ یؤرن مؤجک یـِنه بیر چوُپانینگ سۆرۆسی نینگ اۆستۆندن باریپدیر. مؤجک سۆرأ یاقینلاشاندا، یـِنه:
-آی، چوُپان، حوُو! اشیتمدیم دیمه، حوُو، قـویونگی مؤجک آلدی، حوُو!- دیییپ قیغیریپدیر. چوُپان حم:
-آی، بیر اؤوِجینگ بار، قاواوری!- دیییپ تایاغینا یاپیشیپ قیغیریپدیر. یارتی قـولاق حم:
-حای-حای!- دیییپ، مؤجگینگ ایچیندن قوُپغون تورزوپدیر. مؤجک اوُل چوُپانینگ دایاو ایتیندن زوُردان قاچیپ قـوتولیپدیر. مؤجک باشغا سۆری قـویونلارا باراندا ینه-ده قـویون آولاپ بیلمأن آچ قالیپدیر. آحیری اوُل بلانینگ اؤز ایچیندِندیگینی بیلیپ: “من ایندی بو بلادان نأدیپ سیپیپ بیلرینکأم؟…” -دیییپ، پیکیر ادیپ، اسلی واغت یاتیپدیر، بیر طبیپ تیلکی نینگ یانینا باریپ:
-ای، تیلکی دوُست، منینگ ایچیمده بیر بلا بار. آجیمدان سورنوغیپ، حایسی سۆرۆنینگ قـوُلاییندان بارسام:
“حای چوُپان، حاو، قـوُینونگ مؤجِک آلدی، حوُو…” دیییپ قیغیریار. ایندی بأش گۆنۆنگ ایچیدیر، بیر عالاچ ات-ده، ام-یوُم سالقی بر- دیییپ یالباریپدیر.
اوُندا تیلکی:
-ایچینگدأکی بلانینگ امینی تاپسام بیر قـویون بررمیسینگ؟- دیییپدیر.
مؤجک:
-واح، تیلکی دوُست، ایکی قـویون دیسِنگم بررین! یؤنه شو بلانی دپ اتسنگ بوُلیار!- دیییپ، سؤز بریپدیر.
اوُندا تیلکی:
-قـوری سؤزدن قـویون بوُلماز، مؤجک دوُست، دیلینگدن حاط بر- دیییپدیر. مؤجک حاط بریپدیر. تیلکی اوُنگا:
-ای، مؤجک دوُست، سن بیر سووجاق بولاماق ایچ-ده، بیرنأچه گزک یاپی یوُقاریق یؤرت، شوُندا ایچینگدأکی بلا قاچسا گرک- دیییپدیر.
تیلکی نینگ ماصلاحاتینی اشیدن یارتی قـولاق:
-ای، تیلکی، تیلکی! باشینا تورشوسی چیقان تیلکی! بو ایچمأگه بولاماق تاپیان بوُلسا، شو گۆنه دۆشرمیدیمی؟- دیییپ مؤجگینگ ایچیندن سِسلنیپدیر.
شوُندا مؤجک:
-ای، تیلکی دوُست، گؤریأنگمی منینگ گۆنۆمی، دات گۆنۆمه! دیییپ گؤزلرینی یاشاردیپ گپلأپدیر.
تیلکی مؤجگینگ گؤزیاشینی گؤرۆپ:
-ای، مؤجک دوُست، ساتاشان بلانگ-آ قاتی یامان، یؤنه سن گۆنوُرتا بوُلاندا اۆزۆملی باغلیغا بار-دا بیشمدیک، حوُراراق اۆزۆملردن کؤپ اییی. ایچینگدأکی بلانگ بوُلسا جانی چیقیانچا قیغیرسا-دا قیغیریبرسین. گۆنوُرتان ساقچی-دا، ایتی-ده بوُلماز: بیردن اشیدیپ گلسلرِم تأ قـوُلایلایانچا قاچما، اۆزۆمدن کؤپرأک ایجک بوُل- دیییپدیر.
مؤجک اۆزۆم باغا باریپ ایمأگه باشلاندا، یارتی قـولاق بار سِسی بیلن:
-آی، اۆزۆم ایـِسی! اۆزۆمینگی اوُغری ایییپ قوتاردی- دیییپ قیغیریپدیر. اۆزۆم ایـِسی گلیأنچأ، مؤجک بیر-ایکی دۆیپ اۆزۆم ایییپدیر. شوُل واغت باغ ایـِسی گلیپ، یوواشجا مؤجگه یاقینلاشیپ، تایاق بیلن کبزسِینه یاپیپدیر. مؤجک بیردن ایکأ بؤکۆپدیر، شوُل بؤکۆشده یارتی قولاق اوُنونگ ایچیندن چیقیپدیر.
یارتی قولاق مؤجگینگ ایچیندن چیقاندان سوُنگ بیر ا ۆزۆمینگ دۆیبینده یاتیپدیر. سوُنگرا ۆزۆم ایـِسی نینگ اۆزۆملی سبدی نینگ ایچینه گیریپدیر. اوُل آدام اؤیۆنه اوغرایار. باغ ایـِسی یوُل بوُیی آیدیم آیدیپ باریار. اوُل حر آیدیم آیداندا، یارتی قولاق:
-جان، جان ساغ بوُل!- دیییپ غیغیریار.
اۆزۆم ایـِسی: “ایزیمدان بیری گلیأندیر”-دیییپ، ایزینا باقسا، حیچ کیمی گؤرمأندیر. سوُنگرا: “آی، گؤونۆمـِدیر-ده…”-دیییپ یـِنه آیدیما باشلایار. یارتی قولاق یـِنه-ده:
-جان، جان ساغ بوُل!- دیییپ غیغیریار.
اۆزۆم ایـِسی یوواش-یوواش غـوُرقوپ باشلالایار. آیدیم آییتماغی حم غوُیوپ، چالاسیم یؤرأپ، اؤینه گلیأر. یارتی قولاق سبددن چیقیپ، اؤیۆنگ ایچیندأکی چووالینگ آشاغینا گیریپ یاتیار.
اۆزوم ایـِسی حـِلـِینه باقیپ:
-من یوُلدا جینا ساتاشدیم- دیییأر. حـِلیی اوُنونگ اۆستۆنی ایکی غات یوُرغان بیلن باسیریار. غوُنگشولاری حم، پیلان آقا جین گؤرۆپدیر دیییشیپ، گلیپ اوُنونگ حالینی سوُرایارلار.
اۆزۆم ایـِسی نینگ اؤیۆنه شوُل آغشام اۆچ-دؤرت سانی میحمان حم گلیپدیر. اوُلار غاریپلاری تالاپ یؤرن غاراقچیمیشلار. اوُلارینگ تالاپ آلان زاتلاریندا اۆزۆمچی نینگ حم پایی بارمیش.
اوغرولار گیجأنینگ یارینا چنلی نیرده، نأحیلی اوُغورلیق ادنلری حاقیندا ساقیرداشیپ، یارتی غولاغی حم یاتیرماندیرلار. اوُلار اووقلانلاریندا یارتی قولاق چووالینگ آشاغیندان چیقیپ، اوُلارینگ ساقغاللارینی ایکیبیر-ایکیبیر، بیر-بیرینه دانگیپ چیقیپدیر، اوُغری شأریگی بوُلان اۆزۆم ایـِسی نینگ ساقغالی بیلن حـِلی نینگ ساچینی حم بیر دانگیپدیر. بیرآز واغتدان سوُنگ اوُغریلارینگ بیری داشاریق چیقجاق بوُلوپدیر اوُل بیر یوُلداشی:
-ساقغالیمی غـؤیبر، حوُو! حیی ساقغالدانام بیر اوُیون بوُلارمی- دیییپ، یریندن غالیپدیر. بولارینگ غالماغالینا، اوُل بیرسی حم توروپ:
“غؤیبر ساقغالیمی”- دیییپدیر. اوغرولار بیر-بیرینی یومروقلاپ باشلاپدیرلار. اؤیۆنگ ایچی آلا-غالماغال بوُلوپدیر. بولارینگ غالماغالینا أر-حـِلی حم اوُیانیپدیر. أری آیالینا:
-ای، حـِلی، ساقغالیمی غؤیبر- دیییپدیر. بولارینگ غالماغاللارینا غوُنگشولاری گلیپ اوُلاری آیریشدیریپدیر.
غالماغال کؤشسندن سوُنگ، یارتی قولاق ینه چووالینگ آشاغینا گیریپ یاتیپدیر. امما اوغرولار یاتماندیرلار. اوُلار:
-بو اؤیۆنگ ایندی مازاسی غاچدی، بیز چالتراق بو یردن گیدِیلی دیییشیپ، دانگ آتارینا غاراشمان، غاچیپ گیدیپدیرلر.
میحمانلار گیدندن سوُنگ، اؤیۆنگ آیالی:
-اؤیمۆزدأکی جینی قاوماساق، ایندی بیزه راحات بوُلماز. موُللا آقانی گتیریپ اوُقادایساک نأحیللی؟- دیییپدیر.
أری: “بوُلجاق”- دیییأر.
اؤیۆنگ آیالی موُللانگ یانینا اوغراندا، یارتی قولاق اوُنونگ آرقاسینا مۆنۆپ، یالیغینینگ (غینگاجی نینگ) آراسینا گیزلنیپدیر.
آیال موُللانینگ یانینا باریپ:
-موُللا آقا بیزینگ اؤیمۆزه جین گیریپدیر، بیزه گۆن برنوُک، کؤمک ات- دیییپدیر.
موُللا اوُل آیالینگ آقلیق اۆچین گتیرن دۆوۆنچگینه گؤزۆنینگ غیتاغینی آیلاپ:
-بأ-حأ، جین غاتی اربت زاتدیر، اوُنی اوُقیپ قاوماساق، یؤنه-مؤنه دوُغا پیدا برمز- دیییپ، آیالی بیر چوُلا جایا التیپ، اوُقیپ باشلاندا، یارتی قولاق اوُلارینگ ایکیسینه-ده بیلدیرمأن، موُللانینگ سللسی نینگ اوُرتاراسینا مۆنیأر. موُللا: “آغوز بیللاحی…” دیییپ باشلاندا، یارتی قولاق حم اوُنونگ دپـِسیندن اوُتوران یرینده آغزینا اؤیکـِنیپ، بوُغازینا سیغدیغیندان غیغیریار.
موُللا اوُقاماقدان اللی بیزار بوُلوپ:
-بو نه بلا؟ بو ایندی سنی اوُقیتدیرماز. من سانگا دررو بیر دوُغاجیق یازیپ بریین-ده دینایین- دیییپ، حاسیر-حوسور بیر بؤلجیک کاغیزینگ یۆزۆنی غارالاپ:
-اینه، شو ایکی دوُغانی آل-دا گیت، بیرینی أرینگ داقینسین، بیرینی حم اؤزۆنگ داقین- دیییپ، گتیرلن آقلیغی آلیپ، آیالی اوغرادیپ گؤبریپدیر.
یارتی قولاق اوُنونگ سللسی نینگ اۆستۆندن دۆشمأندیر. موُللا اؤز یانیندان جین آیال بیلن گیدیپدیر دیییپ، آغشام نامازینی اوُقیماق اۆچین متجیده باریپ، جماغاتا اماملیق اتمکچی بوُلوپدیر.
موُللا، آداملارینگ اؤنگۆنه گچیپ:
– ”آللاحی اکبر!”- دیییپ، یانگی بیر مانگلاینی یره غوُیماقچی بوُلاندا، یارتی قولاق حم اوُنونگ بیلن بیرلکده:
-“آللاحی اکبر”- دیییأر. بیرنأچه گزک شـِیله بوُلاندان سوُنگ، موُللا اؤز ایچیندن: “منینگ اماملیغما گؤونۆیتمزچیلیک ادیپ، آرقامدا دورانلارینگ بیری بیلگشلـِین غیغیریار”- دیییپ، پیکیر ادیپدیر-ده، غاحارلانیپ چیقیپ گیدیپدیر. ایزینداقی جماغات حم: ”موُللا حنیز مانگلاینی یردن غالدیران دألدیر”- دیییپ، مانگلایـلارنی یردن گؤترمأن، اسلی واغت یاتیپدیرلار. آحیردا اوُلارینگ بیری باشینی گؤتریپ گؤرسه، اؤولرینده موُللا یوُق دیییأر. اوُل مونی باشغالارا-دا حابار بریأر. اوُلار: “بیزینگ موُللامیز دألریدیمیکا؟…” دیییشیپ، متجیتدن چیقیپ، دارغاشیپ گیدیأرلر.
شوُل آغشام موُللانینگ آیالی اؤزلری حم صوُپیلاری اۆچین جۆیجلی پالاو، غـوللوقچیلار اۆچین بوُلسا اولی بیر غازان کأدیلی بولاماق بیشیریأر. یارتی قولاق:”ایشی ادیأن-أ اوُلار، پالاو اییأنم بولار، من سیزینگ عارینگیزی آلیپ بررین، غوللوقچی دوُغانلار!…” دیییپ، ایچینی گپلدیأر. گۆن یاشیپ، موُللا بیلن آیالی اووقا گیدنده، یارتی قولاق موُللانینگ سللسِینی آیالینا، آیالینگ آلیندانگیسینی حم موُللا گـِیدیریأر. أر-آیال ایردن توروپ، بیر-بیرلری نینگ یۆزۆنه گنگ غالیپ باقیارلار. موُللا آیالینا:
-نأمه بـِیله سر ادیأنگ، منگ یۆزۆمدن آی گؤرجک بوُلیارمینگ؟- دیییأر.
-من-أ سنینگ باشینگداقی آلیندانگا باقیارین!- دیییپ، آیالی جوُغاپ بریأر.
-من-ده سنینگ سِللأنگه سر ادیأرین!
آیالی:- سر ادسنگ سر ادیپ گچ! دیییأر.
أر-آیال داوالاشیپ، یانگی اۆتملِشجک بوُلوبرنده، غـوُنگشی اوُبادان بیر آتلی گلیپ، نیکأ قیدیرماق اۆچین، موُللانی توُیا چاغیریپ گیدیأر.
توُی، نیکا، بوُل ناحار، آقلیق… موُللا شو زاتلاری گؤز اؤنگۆنه گتیریپ، سللسِینی آلیار-دا، یوُل شایینی توتوپ، اوغرایار. یارتی قولاق حم سللسی نینگ دِپسینه قوُنیار.
یارتی قولاق موُللانینگ سللسی نینگ سۆیری دِپسینده داش-تؤورگینه سین ادیپ باریار. موُللا اشِگینی دیکگیردِدیپ، توُی یرینه یاقینلاشیبرنده، یارتی قولاق، موُللانگ سلسِیندن دۆشۆپ، اشِگینگ قویروغیندان آسیلیپ، اشِگی دۆرتۆپ غؤیبریأر. اشِک مونگا چیدامان، بؤکیأر-ده موُللانی دوُلی چووال یالی ادیپ، غاتی یره اوروپ غاچیپ گیدیأر.
یارتی قولاق توُی یرینه اوغرایار. باریپ گؤرسه، توُی ایـِسی اولی بیر بای دیییأر. بو بای اؤزۆنینگ یکـِجه اوُغلونی اؤیـِریپ دورانمیش.
یارتی قولاق اؤیۆنگ آرتباغیش غامشی نینگ غاتلاریندان سۆمۆپ، دورلوق آراسیندا جایلاشیپ، ایچریک سر ادیأر. اوُل اؤیده تأزه آلنیپ گتیرلن گلین اوُتیرانمیش. باشغا اؤیده بوُلسا یاشوللار بیلن یانگقی موُللا گۆررۆنگ ادیپ اوُتیر دیییأر.
یارتی قولاق اوُتوران غیزلاری کیچیرأجیک تایاق بیلن دۆرتۆپ باشلایار. غیزلار بو ایشی بیری-بیریندن گؤرۆپ، غاحارلانیشیپ، چیقیپ گیدیپدیرلر. گلنینگ یکه اؤزی غالیپدیر.
گۆن اؤیلدن آغاندان سوُنگ، موُللا ییگیت بیلن گلینه نیکا غیماق اۆچین ایکی سانی آدامینی پییادا قاضی بللأپ، ایشه باشلایار. موُللانینگ بللأن پییادا قاضیلای چۆمره بۆرنیپ ترسینه باقیپ اوُتوران گلینینگ یانینا گلیپ:
-گلین، نیکا وکیلچیلینگی بیزینگ حایسیمیزا بریأنگیز؟- دیییپ سوُرایارلار.
گلین بۆرنیپ، گپلمأن آغلاپ اوُتیر دیییأر. بیرنأچه ساپار غایتالانان سوُراغا جوُغاپ بوُلمانسوُنگ، یارتی قولاق:
-شوُل کل حم مانگقالی اوُغلونگیز اۆچین بیرینگیزه-ده وکیلچیلیگیمی برجک دأل!- دیییأر. پییادا قاضیلارینگ یۆرکلری یاریلارا گلیپ، آنگق-تانگق بوُلوپ غالیارلار.
شوُل واغت بیر آیال گلیپ، گلنی ایرجاق بوُلوپ، حؤره-کؤشه ادیأر. گلین بوُلسا آغلاجاغینی-دا، گۆلجِگینی-ده بیلمأن، اؤنگکۆسی یالی بۆرِنیپ اوُتیریار. حنیز گلیندن جوُغاپ بوُلمانقا، ینه یارتی قولاق:
– بوُلماز، بوُلماز! سؤزۆم بیردی! دیدیم، دیدیم، ایندی غایتالاپ آلمان! دیییپ غیغیریار.
گلینینگ داشینا ییغنان گلینلر حم غایرا چکیشیپ دوریارلار-دا:
-بو گلین سامسیقمیقا، نأمِقا؟- دیییشیأرلر.
موُللا حم اوُتوران یریندن:
-گلین بو ایشینگ اربتدیر، عاییپ بوُلار!- دیییأر.
اوُندا یارتی قولاق:
-آصیل سن یالی آدامینگ غییان نیکاسی مانگا گرک دأل!- دیییأر.
موُللا: توُبا تاغسیر، بو نه بلا!- دیییپ، سِسینی چیقارمایار.
آداملار:
-ایندی گۆن یاشدی، بو سأحتلی گۆن گچدی، نیکا ارتیره غالمالی بوُلدی- دیییشیپ دارغاشیارلار. “مونونگ سوُنگی نأم بوُلارقا؟” دیییپ، گلینلر بوُلسا توُماشا اتمأگه غالیارلار.
یارتی قولاق شوُل واغت تۆینۆگه چیقیار.
-ایندی ماصلاحات نأمه؟- دیییپ توُی ایـِسی بای آقا، موُللادان سوُرایار.
موُللا:
-بو گۆن نیکا غییپ بیلمِدیک، اؤیلنجک ییگیت گلنینگ یانینا باریپ، کله سینی گؤرکزسین، یوُغسام “کل، کل” دیییپ اوُل پاحیری بیزار اتدیلر.
مونی اشیدن یارتی قولاق:
-آی، گلین، بایینگ کل اوُغلونی گیزلأپ، یرینه باشغا بیر کله سی ساچلی ییگیدی گؤرکزجک بوُلیارلار- دیییپ غیغیریار.
آداملار حایران غالیپ، یوُقارلارینا سر ادسِلر، حیچ کیمه گؤزلری دۆشمِیأر. اوُلار بو نأمأنینگ سسی کأ دیییشیپ، غـوُرقوپ باشلایارلار. موُللا حم:
-بو جین غاپدالمیزدان آیریلجاق دأل، بو بیزدن نأمه ایسلـِیأرکا؟-دیییأر.
توُی ایـِسی:
-بوُلماسا اوُقاپ قاوسانا!- دیییپ، اوُنگا ماصلاحات بریأر.
اوُندا موُللا:
-واح، من اوُنی اوُزالام اوُقیدیم، غایتا منینگ اؤزۆمی ایـِرلأپ مۆندی. بیر گیجه غارنیمیزا مۆنۆپ، تاس بوُغوپ اؤلدۆریأردی- دیییأر.
بای:
-اوُندا ایندی نأمه اتملی؟- دیییأر.
موُللا:
-گۆیچلی موُللالاری ییغناپ، بیرلشیپ اوُقیمالی- دیییأر.
بای موُللالارینگ اینگ گۆیچلی لریندن دؤرت سانیسینی دررو چاغیریار. اوُلار بیلن بیله بیر پوُرحان-دا گلیأر. اؤیۆنگ بیر یان دوولوندا بأش سانی موُللا بیرلشیپ دوُغا اوُقیماغا باشلایارلار. اؤیۆنگ بـیِلکی دوولوندا بوُلسا پوُرحان:
-آی، پیلان جۆلگـِدن، غوُچوم گل! آی، پیلان دره دن پری لریم، گل!، آی، پیلان دپه دأکی جینلاریم، گل!- دیییپ، دۆو-دۆو ادیپ، غیغیریپ بؤقۆپ-اوُیناپ آغزینی کؤپۆرجدیپ باشلایار.
یارتی قولاق بوُلسا:
-حانی گؤرِیلی، سنینگ جینلارینگ نأحیللی زات قا؟- دیییأر.
یارتی قولاق غاتی یاداو بوُلانسوُنگ، دررو اووقا گیدیأر. بیردن-ایکأ اوُیانیپ، اؤز یانیندان: “اؤیۆنگ ایچی جیندان دوُلاندیر، پوُرحانینگ جینی، پریسی، غوُچی نأحیللی زات قا بیر گؤریین”- دیییپ، آشاق باقسا، پوُرحانینگ کله سی غیزیپ، غیقیلیغی اؤنگکۆدن یۆز اسسه آرتیپدیر. دۆولأپ ایکی طاراپا اورنوپ، اؤیی گؤچۆرجک بوُلیار. موُللالار بوُلسا غارا درلرینی ساچیپ، حنیزم بوُغازلارینا سیغدیقلاریندان دوُغا اوُقیپ، داشینداقیلار بوُلسا، ایرکیلشیپ اوُتیرلار دیییأر. شوُلاردان باشغا اؤیۆنگ ایچینده جینام یوُق، پری حم یوُق، غوُچام یوُق.
گیجه یاریمیندان گچندن سوُنگ، حالیس سۆتۆگی سۆینن پوُرحان سسینه بیر دینچ بریأر-ده:
-بای آقا، گؤردۆنگمی، نأتدیم! منینگ جینلاریم یرلریندن غوُزغانیپ باشلاندا، اوُل جین گیدیبرندیر. منینگ جینلاریم، پریلریم گلیپ، اوُل جینی اییأم آلا داغدان آشیریپ گلیپدیر-دیییأر.
موُللا حم بادا-باد سؤزه غوُشلوپ:
-بیزینگم دوُغالارمیزینگ حم گۆیچلی کؤمگی دگندیر- دیییأر. شوُل واغت یارتی قولاق اوُلارینگ گپلرینه گۆلکۆسی توتیار. آداملار گنگ غالیپ، تیترشیأرلر.
پوُرحان:
-غـوُرقمانگ، بو منینگ اینگ اولی جینیمدیر، اوُل، بو یانگقی جینی قاوانی اۆچین بگنیپ گۆلیأندیر- دیییأر.
شوُندان سوُنگ آداملار بیر آز آرقایین بوُلیارلار.
پوُرحان:
-بای آقا، ماصلاحات بوُلسا من-أ جینلاریمی غایتارجاق- دیییأر.
-“غایتار، غایتار”- دیییپ، بای اوُنگا روغصات بریأر.
جین بلاسیندان دینیپ، اؤیه چای-ناهار گتیریأرلر. ناهاری ایییپ بوُلانلاریندان سوُنگ، اؤیۆنگ بیر یان دوولوندا دۆشِک سالیپ یاتیارلار. گلنینگ یانیندا ایکی سانی غیز یاتیار. یاداشان آداملار دررو اووقلایارلار.
یارتی قولاق آشاق دۆشیأرده، توُرباداقی پأکینی آلیپ، یاتان موُللالارینگ داشینا گچیأر. “بیسسیمیللا” دیییپ، ایلکی باشدا موُللادان باشلاپ، اوُنونگ اوزین چال ساقغالینی سیریار، اوُنونگ انِگگینی تایپی یالی ادندن سوُنگ، بـِیلکی موُللالارینگ ساقغاللارینی بیر-بیر سیریپ چیقیار، یؤنه اینگ کیچی موُللانگ مورتونی سیریپ، ساقغالینی آزاراق غیرقیار. سوُنگ بوُلسا پوُرحانینگ یانینا باریپ: “حانی جینلی بوُلیان بوُلسانگ، جینلارینگ یتیشسین باقالی”- دیییپ، اوُنونگ ساقغالی نینگ ساغ غاپدالینی دۆیبۆندن آیریپ، سوُل طاراپینی غـوُییار.
یارتی قولاق، توُیدا اؤلدۆرلن ماللارینگ پؤکگرشیپ یاتان غارینلاریندان ایکی سانیسینی آلیپ، گلینینگ یانیندا سۆیجی اووقودا یاتان غیزلارینگ کله لرینه گیدیریأر-ده، بؤرۆکلرینی آیریپ، باشغا یرده گیزلیأر. سوُنگ موُللالارینگ ساقغاللارینی آلیپ، گلینینگ انگگینه یـِلمـِیأر، اینگ کیچی موُللانینگ مورتونی حم گلینه مورت ادیأر، غالان تۆیدن بوُلسا بایینگ ساقغالینا یلمیأر، بایینگ اوزین ساقغالی بوُلیار. شوُندان سوُنگ یارتی قولاق:
– حوُپ، ایندی ایشیمی بیر لای بیتیردیم- دیییپ، ینه تۆینۆگه چیقیپ اوُتوریار.
دانگ آتیپ، جاحان یاییلیار. اؤی ایـِلری، میحمانلار اؤرۆپ باشلایارلار. حـِممِدن اؤنگ گلین اوُیانیار. یاتان غیزلارینگ کله لریندأکی غارنی گؤرۆپ، حیچ کیمه دویدورمان میس-میس گۆلیأر.
شوُل واغت بایینگ آیالی توروپ:
-آیوو، بو ساقغالینگ نه بـِیله اوزالیپدیر؟- دیییپ حوُر چکیپ یاتان أرینی ایرالایار. بای گؤزۆنی آچاراق-یوماراق دیپ:
-اوُ، سنینگ گؤونۆنگه دیر- دیییپ، یـِنه بـِیلِسینی باقیپ یاتیار. سوُنگ بای توروپ، اؤز بوُیی بیلن دنگ ساقغالینی گؤرۆپ، نأمه دییجگینی بـِیلمیأر. شوُل واغت پوُرحان حم توروپ، انگگی یلدیراپ دوران موُللالاری گؤرۆپ، حا..حا..حایلاپ گۆلمأگه باشلایار. اوُل اؤز ایچیندن: “بو حایسی ادپسیزینگ ایشیکأ؟…” دیییپ، اوُیلانیپ دوورقا، موُللالار حم پوُرحانینگ یۆزۆنه سینگه-سینگه سر ادیشیپ، بیردن گۆلۆپ باشلایارلار. پوُرحان بیر آینا تاپیپ، ایلکی اؤز یۆزۆنی گؤرۆپ، سوُنگرا موُللالارا بریأر. موُللالار یکه-یکه آینا سر ادیشیپ، اؤز یۆزلرینی گؤرۆپ، باشلایارلار. غیزلار بوُلسا اؤزلریندن حابارسیز، گلینینگ ساقغال، مورتونی گؤرۆپ، بیردن غـوُرقوپ، غایرا چکیلیأرلر.
اوُنیانچا بایینگ آیالی:
-یاریلیپ اؤلنلر سیزینگکی نأمه؟-دیییپ غیغیریار.
اوُندا غیزلار:
-گلینه ساقغال-مورت چیقیپدیر- دیییأرلر.
بایینگ آیالی:
-غـویونگ ساچی کسیلنلر، من سیزدن کللأنگیزه گـِیـِنینگیز نأمه دیییپ سوُرایان! دیییپ، آینانی اللرینه بریأر.
غیزلار کله لریندأکی غارنی گؤرۆپ، اؤیلرینه طاراپ غاچیارلار. گلین حم ساقغال-مورتونی آینادان گؤرۆپ، اؤز-اؤزۆندن غـوُرقیار. دررو ساقغال-مورتی غـوُپاریپ آییریار. ادیل شوُل ماحال دۆینکی جینلی گۆررۆنگ نأحیل بوُلدوقا دیییپ، آیال-ارکک دوملی-دووشدان گلمأگه باشلایار. نیرأ گیتجکلرینی بیلمأن دوران پوُرحاندیر موُللالار، بایینگ برجک سوُوغات-سرپاییندان اللی بیزار بوُلوپ، اؤیدن چیقیارلار-دا غاچیپ گیدیأرلر. اؤیده دینگه بای، اوُنونگ آیالی حم گلین غالیار.
بای اولودان دم آلیپ:
-بیزی بو بلادان غـوتاران آدام بوُلسا، نأمه دیسه برردیم- دیییأر.
یارتی قولاق تۆینۆکدن:
-اوُن اؤوچ دیسه-ده بررمینگ؟- دیییأر.
-واح، اوُن بأش دیسه حم بررین- دیییأر.
یارتی قولاق: سؤزۆنگ، سؤز بوُلسون! سؤزۆنگ-ده تاپیلغین!- دیییپ، اؤیلرینه غایدیار.
یارتی قولاق اولی یوُلونگ یاقاسی بیلن باریارقا، ایزیندان بیر آتلی یتیأر، اوُل آتلی حم یارتی قولاقلارینگ اؤز اوُبالاریندان بوُلوپ، یانگقی توُیدان غایدیپ گلیأنمیش. اوُل آتلی یارتی غولاغینگ دووشونا گلیپ، آتی نینگ غـوُوشان چـِکیسینی چکمأگه دوریار. یارتی قولاق شوُل واغت گؤرۆنمأن آتینگ قویروغیندان آسیلیار. اوُل آدام آتینا مۆنۆپ، اوغراندا، آتینگ اۆستۆنه بؤکۆپ چیقیار. شـِیله لیک بیلن یارتی قولاق آتلی اؤیلرین یتیأر.
یارتی قولاق انه-آتاسی بیلن غـوجاقلاشیپ، سالاملاشیار. اوُلار یارتی غولاغینگ گلنینه بگنیأرلر. سوُنگرا یارتی قولاق باشیندان گچیرنلرینی بیرین-بیرین گۆررۆنگ بریپ:
-دأده، پیلان چوُپاندا بیر اؤوچ، ینه بیر چوُپاندا بیر اؤوچ، اۆچۆنجی چوُپاندا حم بیر اؤوچ آلغیمیز بار- دیییپ، بیر توُپار چوُپانی ساناپ چیقیار.
-سن باریپ، مؤجک قـوُوانمیز اۆچین برملی اؤوجینگیزی برینگ دیی-ده، شوُل چوُپانلاردان غـویونلاری آل، سوُنگ بوُلسا پیلان بایینگ اؤیۆنه بار-دا جین قوُوانمیز اۆچین برملی اؤوچلرینگی بر دیییپ ایت، اوُلاری حم آلیپ غایت- دیییپ دأده سینی ایبریأر.
دأده سی گلیپ، چوُپانلاردان حم بایدان آلمالی اؤوچلری آلیپ، اوُلاری بیر سۆری ادیپ، اؤیۆنه دوُلانیار.
یارتی قولاق حیچ حاچان اربت ایش اتمـِیأر، دوُغـرا-دوُغـری، اگرأ-اگری دیییأر، حر کیمینگ عایبینی اؤز یۆزۆن آیدیار، یۆرِگینده اؤیکه-کینه ساقلامایار، حیله-مکیرلیگ یوُل برمـِیأر، آحیر سوُنگوندا حم اولی یلینگ میننتدارلیغینی حم حوُرماتینی غازانیپ، ماقصات-میرادینا یتیأر.
