حاللی باغشی
Hally bagşy
(1859 – 1943)
تورکمن صحرا یازووسینا اؤوورن: یاشار نیازی
www.margush.ir
تورکمن اؤزونی ایلی اولوس- ایله تاناتماسانگ، ایل ایچینده اؤز سونغاتینگ بیلن گینگدن تاناماسانگ، آدینگ ایزینا باغشی سؤزونی آنگساتلیقدا تیرکأیمز.
حاللی باغشی شول چین دییلیأنلردن. اول ایکی عصرینگ هم شایادی بولوپ، اون‌دوقوزینجی هم ییگریمینجی عصرا آیدیم آیدیپ برن باغشی‌دیر.
حاللی باغشی 1959-نجی ییلدا آشغابات شهرینینگ قولایینداقی کؤشی اوباسیندا انه‌دن بولیار. اول اؤز یاشان زماناسینینگ مأتأجی شاهیر، دوردی باغشی یالی مشهور آداملاری بیلن بیله تیرکه‌شیپ گزیپ‌دیر. اولاری اؤزونینگ اوسسادی، حالیپاسی ساییپ گزیپ‌دیر.
حاللی باغشی آخال ولایاتینینگ آدی بللی باغشی-سازاندالاری علی‌سه‌ییت، ساری باغشی، کل باغشی، کپله باغشی‌داغی بیلن‌هم تانیشیپ، توی-مجلس‌لری آیدیم – ساز بیلن سوووپ‌دیر. اول اوباداش شاهیری مأتأجی بیلن حاص ییغی آراغاتناشیق ساقلاپ‌دیر. اونی اؤزونینگ دنگ-دوشی ساییپ‌دیر. همیشه دیه‌ن یالی اول مأتأجی شاهیرینگ یانیندا بولوپ‌دیر. شاهیرینگ جوشوپ یازان قوشغی‌دیرغزل‌لارینی حاللی باغشی ساز سالیپ، آیدیم ادیپ آیدیپ‌دیر. اول آیدیملاری اولی تویلارا سووغات ادیپ‌دیر. باغشی بیلن شاهیرینگ آراسینداقی قووی قاتناشیق تأزه – تأزه آیدیملارینگ دونیأ اینمه‌گینه سبأپ بولوپ‌دیر.
حاللی باغشی ایلکی – ایلکی‌لر مأتأجی‌نینگ قوشغی‌لارینی قادیمدان بأری چالنیپ گلینیأن هنگ‌لری قوشوپ آیدان بولسا، سونگ- سونگلار اونونگ دؤره‌دیجیلیگینینگ اؤروسی گینگأپ، اؤزباشینا اؤزبولوشلی هنگلره سالیپ، تأزه – تأزه آیدیملاری دونیأ ایندریپ‌دیر. گؤزل لرینگ قولاچ – قولاچ قارا ساچلاری ساز بیلن آیدیم بیلن تاریپ ادیلیپ‌دیر.
حاللی باغشی اؤزونینگ باغشیچیلیق سونغاتینی همیشه خلقینا باغیش ادیپ گزیپ‌دیر. اول ییل‌لارینگ دووامیندا کوپلرینگ حالیپاسی حوکمونده تانالیپ‌دیر. تورکمنستانینگ خلق باغشی‌سی سخی جبَار داغی یالی اوسسات باغشی‌لاری یتیشدیریپ‌دیر. اؤزونینگ عمرونه همرا بولان آیدیم – سازا یوغورلان باغشیچیلیق سونغاتینی شأگرتلرینه اؤوره‌دیپ‌دیر.
حاللی باغشی اوتوزینجی ییل‌لارینگ، باشلاریندان باشلاپ، تورکمن دؤولت فیلارمونیاسی‌نینگ، رادیو‌سینینگ باغشی-سازاندالاری بیلن قوشلوشیار. مشهور ساری باغشی، ناظار باغا، اوراز سالیر، قارلی باغشی، تأچ‌مأمَت سوخان‌قولی، نور صحت حال صحت، مختومقلی قارلی، نوبات باغشی یالی اوسسات‌لار بیلن اؤزونینگ باغشیچیلیق سونغاتینی اؤیتگشدیریار.
اول کؤپ‌لرینگ حالیپاسی حوکمونده گونشلی اولکأمیزینگ همَه یرینده تانالیپ‌دیر.
مشهور حاللی باغشی آشغابات ثبتی‌نینگ اوراز صوفی، اورازبردی قربان‌میرات داغی یالی باغشی – سازاندالارام اؤزلرینینگ حالیپاسی ساییپ‌دیرلار.
حاللی باغشینینگ دگیشگن، شادیان هم اؤرأن یاتکش آدام بولاندیغینی اونونگ اوباداشی؛ ادبیات‌چی عالم، شاخیر آمان که‌کیلی اؤرأن – اؤرأن یاتلاردی. تورکمنستان علم‌لار آکادمیاسی‌نینگ قولیازمالار انستیتوتی‌نینگ علمی ایشگأری مشهور باغشینینگ دیلیندن مأتأجی شاهیرینگ انچه‌مه قوشغی‌سینی، شیله هم ینه انچه‌مه آوتورینگ دؤره‌دیجیلیگینه دگیشلی بولان ماغلوماتلاری یازیپ آلیارلار.
حاللی باغشینینگ آیدان آیدیملاری 1939 – نجی ییلدا اونونگ قارران چاغالاریندا یازیلیپ آلینیار. مشهور باغشینینگ شول یازیلیپ آلنان (کؤر آتا)، (سؤیه‌گ باتیر)، (داغ‌‌آرمان)، (زولپونگ سنینگ)، (تشنیت)، (آممان – آممان) یالی آیدیملاری رادیو آرقالی اولوس – ایلیمیزه واغتال – واغتال اشیت‌دیریپ دورولیار. مشهور حاللی باغشی تورکمنینگ باغشیچیلیق سونغاتینینگ تاریخیندا اؤچمه‌جک اولی ایز قالدیردی. اول 1943- نجی ییلدا آرادان چیقدی.
حاللی باغشینینگ نبه‌ره‌لری آشغابات اطرافینینگ کؤشی اوباسیندا یاشاپ یؤرلر.
چشمه : آق محمد آشیر، (قیرقلار) کتابیندان – 1993.
تورکمنستان قوللانما ماغلومات سایتی gollanma.com
اؤوورن: یاشار نیازی / مارقوش تورکمن صحرا
منبع
مارقوش / دایرة المعارف ترکمن صحرا
www.margush.ir
telfax: 0172-2221228
tel: 0172-2291449
mob:+98 9392291449
استفاده از مطالب سایت با قید منبع مانعی ندارد
